Türk Tabipler Birliği Pak Hava Hakkı Platformu, zelzelenin ağır hasar verdiği Hatay Antakya kent merkezinde Resmi Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonunun sarsıntının birinci gününden itibaren devre dışı kaldığını açıkladı.
Hatay Antakya’da Hava Kalitesi Ölçümü Yaptık
Platform, mevzu hakkında şu açıklamayı yayınladı ;
“Hatay Antakya kent merkezindeki resmi hava kalitesi ölçüm istasyonu zelzelenin birinci günü olan 6 Şubat 2023 günü saat 04.00’da yapılan son ölçümden günümüze kadar (28.08.2023) devre dışı kalmış görünmektedir ve Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın resmi hava kalitesi izleme sitesinde (www.havaizleme.gov.tr) geçtiğimiz 6 ay boyunca bu istasyon için partikül unsur 10 ve partikül unsur 2.5 ölçümü raporlanmamıştır. Halbuki bölgedeki ağır hasarlı binaların çokluğu ve ağır yıkım çalışmaları ortamda ağır bir toz (partikül madde) kirliliği oluşturmaktadır. Fakat halk sıhhatini yaşamsal seviyede tehdit eden bu kirliliğe karşı kontrol yapılmamakta ve tedbir alınmamaktadır. İnce partikül hususlar, aerodinamik çapı 2.5 mikron ve altında olan kompleks yapılı parçacıklı hususlardır. Bilhassa yıkım ve enkazların taşınması sırasında ortaya çıkan kirleticilerin mikroskobik seviyede göstergesidir. Türk Tabipleri Birliği ve Pak Hava Hakkı Platformu, zelzele bölgesindeki ağır toz (partikül madde) kirliliğine kamuoyunun dikkatini çekmek ve yetkilileri tedbir manaya çağırmak maksadıyla Hatay Tabip Odası Antakya binasında (konteyner) AirBeam1 isimli portatif sensörlü hava kalitesi ölçüm aygıtı ile, 7 Haziran-23 Ağustos 2023 tarihleri ortasında ince partikül unsur (PM2.5)2 ölçümü yapmıştır. Bu 3 aylık mühlet içinde Antakya merkezde sıkça yaşanan elektrik ve internet kesintileri nedeniyle nizamlı ölçüm yapılamamıştır. Lakin elde edilen bilgilere bakılarak kentteki hava kalitesine dair bir ön kıymetlendirme yapılabilmektedir.
Hatay Antakya Kentinde Hava Kalitesi Ölçüm Aygıtı Devre Dışı !Çevre Mevzuatında PM2.5 Limit Değerleri
Türkiye Cumhuriyeti etraf mevzuatında PM10 için limit kıymetler olmasına karşın, PM2.5 için belirlenmiş bir limit kıymet yoktur. Lakin Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), bilhassa PM2.5 kirliliğinin beşerde kanser yapan etmenler ortasında bulunduğunu 2013 yılında ilan etmiş, 2021 yılında ise PM2.5 için tavsiye niteliğindeki kılavuz kıymetleri düşürerek yine belirlemiştir. DSÖ’ye nazaran dış ortam havasında yıllık ortalama PM2.5 konsantrasyonu 5 µg/m3’ü aşmamalıdır. Günlük (24 saatlik) ortalama PM2.5 konsantrasyonu için belirlenen kılavuz bedel ise 15 µg/m3’tür. DSÖ, 24 saatlik pahanın yıl boyunca 3-4 günden fazla aşılmaması gerektiğini belirtmektedir. Avrupa Birliği hava kalitesi mevzuatında ise PM2.5 için belirlenen yıllık ortalama limit bedel 20 µg/m3’tür. Bu kıymetin 10 µg/m3’e düşürülmesi için Avrupa Komitesi üye ülkeler ile çalışmalarına devam etmektedir. AB 24 saatlik ortalama için bir limit paha tanımlamamıştır. Türkiye’de de 2020 yılında taslağı kamuoyu ile paylaşılan Dış Ortam Hava Kalitesinin İdaresi Yönetmeliği hazırlanmış lakin yönetmelik hâlâ yürürlüğe girmemiştir. Ayrıyeten taslakta öngörülen PM2.5 ulusal limit kıymeti 20 µg/m3 (DSÖ kılavuz değerinin 4 katı)olarak tanımlanmış ve fakat 2029 yılında yürürlüğe girmesi planlanmıştır.
Hatay Antakya’da Hava Kalitesi Alarm Veriyor
İnsan sıhhati açısından DSÖ’nün kılavuz pahaları dikkate alınarak yapılacak bir değerlendirmede, Hatay Tabip Odası tarafından gerçekleştirilen ölçümler son 3 aya ilişkin olduğundan, manalı bir kıyaslama için DSÖ’nün 24 saatlik kılavuz kıymeti dikkate alınmalıdır. Değerlendirmede haziran ayında farklı mühletler boyunca ölçüm yapılabilen 16 günün tamamında DSÖ limitlerinin aşıldığı, temmuz ayında farklı müddetler boyunca ölçüm yapılabilen 7 günde DSÖ limitlerinin aşıldığı da gözlemlenmiş fakat bilimsel temelli olması için yalnızca 24 saate en yakın yapılan ölçümler açıklamaya husus edilmiştir. Bu çerçevede kısa müddetli ölçümlerimiz kılavuz pahaların aşılma mümkünlüğünün yüksek olduğunu göstermektedir.
Örneğin;
- 10-11 Haziran günleri yapılan ve 22 saat 13 dakikalık kesintisiz ölçümde, PM2.5 ortalaması 48 µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Bu paha DSÖ’nün 24 saatlik kılavuz kıymetinin 3 katından fazladır. Tıpkı gün ölçülen en yüksek PM2.5 kıymeti 185 µg/m3’tür.
- 16-17 Haziran günleri yapılan ve 23 saat 16 dakikalık kesintisiz ölçümde, PM2.5 ortalaması 16 µg/m3’tür ve kılavuz bedelin üstündedir.
- 10-11 Temmuz günleri yapılan ve 21 saat 10 dakika süren kesintisiz ölçümde, PM2.5 ortalaması 17 µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Bu kıymet DSÖ’nün 24 saatlik kılavuz bedelinin üstündedir. Birebir gün ölçülen en yüksek PM2.5 pahası 121 µg/m3 olarak kayda geçmiştir.
Sadece 24 saatlik ölçüme en yakın mühlet boyunca yapılan ölçümler bile dikkate alındığında, DSÖ’nün yılda 3-4 günden fazla aşılmaması gerektiğini belirttiği 24 saatlik ortalama PM2.5 konsantrasyonları 3 gün aşılmıştır. Ölçümlerin kesintisiz yapılması durumunda bu kılavuz kıymet aşımının da çok daha fazla tekrarlanma riski olduğu açıktır.
Bölgedeki ağır yıkım çalışmaları sonucu ortaya çıkan partikül husus kirliliği başta akut ve kronik teneffüs hastalıkları olmak üzere pek çok sıhhat problemine yol açmaktadır. Bölgede yıkım çalışmalarında yer alan işçiler başta olmak üzere, daima yıkım tozuna maruz kalan halkın kanser riskine maruz kaldığı bilimsel bir gerçekliktir. Partikül unsur kirliliğini önlemek için alınacak tedbirler TTB ve ilgili meslek örgütleri tarafından tekraren kamuoyu ve yetkililerle paylaşılmış olmasına karşın, süratli, plansız ve tedbirsiz yıkım çalışmaları devam etmekte, bölge halkı sistematik bir sıhhat hakkı ihlaline maruz bırakılmaktadır.
Öneriler:
- Tüm sarsıntı bölgesindeki hava kalitesi izleme istasyonları bir an evvel devreye alınmalıdır.
- Bölgedeki tüm istasyonlarda PM2.5 parametresinin ölçümüne vakit kaybetmeksizin başlanmalıdır.
- İstasyonlardan elde edilen dataları içeren hava kalitesi durumu ve raporlar www.havaizleme.gov.tr ve valilik web sitelerinden eksiksiz ve daima olarak yayımlanmalıdır.
- Meteorolojik gelişmeleri de dahil eden bir modelleme çalışması ile enkazlardan kaynaklı tozun yerleşim alanları üzerinde dağılımı tespit edilmeli, enkaz depolama alanları ve yerleşim alanları bu modelleme sonuçlarından yararlanarak konumlandırılmalıdır.
- Yıkımlar bir plan dahilinde ve çalışanlar dışında beşerler yıkım alanından uzaklaştırılarak yapılmalıdır.
- Yıkım, enkaz transferi ve enkaz depolama alanlarında boşaltılması esnasında sulama yapılmalı, taşıyıcı kamyonların üstü seyir halinde tozumayı önlemek için kapatılmalıdır.
- Çalışanlar kesinlikle hami ekipman ile donatılmalı ve bu ekipmanların kullanımı zarurî hale getirilmelidir. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
