TÜSAD Astım ve Alerji Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, Türkiye’de ve dünyada artmaya devam eden hava kirliliği ve bu hava kirliliğinin getirdiği sorunları anlattı.
Kendisine yöneltilmiş olan Türkiye’de ve dünyada hava kirliğinin artış gösterip göstermediği, nereden nereye gelindiğine ait soruyu cevaplayan Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, “Hava kirliliği beşerler için ziyanlı unsurların havadaki varlığı olarak tanımlanabilir. Orman yangınları ve gibisi birçok doğal hava kirliliği kaynağı olmasına karşın; hava kirliliğini gerçek bir global sorun haline getiren sanayi ihtilali ve beraberinde süratle artan kentleşme olmuştur. Sanayi ihtilalinin başlangıcından bu yana batı ülkeleri çevresel riskleri değerli ölçüde etkileyen ağır bir kentleşme süreci yaşadılar. Şu anda 3,5 milyarın üzerinde olan dünya çapındaki kentsel nüfusun 2050 yılına kadar 6 buçuk milyara çıkacağı varsayım edilmektedir. İnsan sıhhati üzerinde en büyük tesire sahip kirleticiler çoklukla hava kalitesinin bir ölçüsü olarak kullanılan partikül husustur. Kentsel alanlarda partikül husus hava kirliliği kıymetli bir halk sıhhati sıkıntısıdır. Batı ülkelerindeki bu eğilimi takiben günümüzde düşük ve orta gelirli birçok ülke misal süreçlerden geçmektedir. Sonuç olarak dünya nüfusunun %90’ından fazlası hava kalitesinin dünya sıhhat örgütünün tavsiyelerini karşılamadığı yerlerde yaşıyor. Avrupa etraf ajansı, Avrupalı kent sakinlerinin birçoklarının Dünya Sıhhat Örgütü tavsiyelerinin üzerinde ince partikül unsur ve çapı 10 milim ve altında olan partikül husus konsantrasyonlarına maruz kaldığını bildirmiştir. İnsan sıhhati üzerinde en büyük tesire sahip partikül unsur açısından varlıklı, karmaşık bir karışım olan trafikle ilgili hava kirliliği teneffüs sisteminin fonksiyonu üzerinde bilhassa ziyanlı bir tesir göstermektedir. Lakin şu hususu da belirtmem gerekir ki. Gelişmiş ülkelerde hava kalitesi güzelleşirken, gelişmekte olan ülkelerde hava kirliliği giderek artmaktadır. Ayrıyeten yaklaşık 3 milyar insan yemek pişirmek ve meskenlerini ısıtmak için biyokütle gaz yağı ve kömür kullanılması nedeniyle yüksek seviyede mesken içi hava kirliliğine maruz kalmakta ve yüksek oranda teneffüs bozukluklarına neden olmaktadır. Hâlihazırda Dünya Sıhhat Örgütü’nün bilgileri her 10 bireyden dokuzunun yüksek seviyede kirletici içeren hava soluduğunu göstermektedir.” dedi.
Prof. Dr. Kurtuluş Aksu: “Çeşitli Çalışmalar, Hava Kirliliğine Uzun Süre Maruz Kalmanın Solunum Sağlığını Olumsuz Etkilediğini Göstermiştir.”
Hava kirliliğinin tehlikeli boyutlara ulaşmasının başta teneffüs sistemi olmak üzere bedenimizde ne üzere sıkıntılara, ne üzere sorunlara yol açabileceği üstünde duran Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, “Hava kirliliği; astım, koah, alt teneffüs yolu enfeksiyonları üzere hastalıklar nedeniyle artmış bir erken vefat riskiyle alakalıdır. Gelişmekte olan ve çok nüfuslu ülkelerde yaşayan beşerler 2016 yılında; Güneydoğu, Asya, Afrika ve Batı Pasifik üzere düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelen 4.2 Milyon erken mevtin %91 ile orantısız bir biçimde dış hava kirliliğinin yükünü yaşamaktadır. Çeşitli epidemiyolojik çalışmalar, trafik yoğunluğunun ve sanayinin neden olduğu dış hava kirliliğine uzun müddet maruz kalmanın, teneffüs sıhhatini olumsuz etkilediğini göstermiştir. Avrupa doğum portlarını inceleyen çok merkezli bir çalışma; partikül husus ve nitrojen oksitlere maruz kalmanın okul çağındaki çocuklarda zayıf akciğer işlevi ile alakalı olduğunu göstermiştir. 1999 ve 2016 yılları ortasında yayınlanan gözlemsel epidemiyolojik çalışmaların yakın tarihli bir meta tahlili analiz edilen kirletici tipine bağlı olarak trafik kirliliğiyle çocukluk çağı astım ortasında bir alaka olduğunu ortaya koymuştur. Tekrar çocuklardaki bilgilere emsal halde yetişkin kortları da trafikten nitrojen monoksit, nitrojen dioksit ve partikül maddiyat daha fazla maruz kalmanın yetişkinlik periyodunda azalmış akciğer işlevi ile bağlı olduğunu bulmuştur. Hava kirliliğinin tüm astım alevlenmelerinin %15’inden sorumlu olduğunu göstermiştir. Hava kirliliğindeki artış ile teneffüs hastalıklarına bağlı poliklinik vizitlerindeki artış koronedir nedir? Öbür bir konu ise dış ortam hava kirliliği bitkiler tarafından üretilen polen taneciklerinin ölçüsünü ve polen tanesi başına hem alerjenlerin, hem de polenle bağlı lipid aracı ölçüsünü artırır. Ayrıyeten teneffüs yolu alerjenleri, nitrojen oksitler üzere dış ortam kirleticileri tarafından kimyasal olarak modifiye edilebilir. Global ısınma, alerjik bitkilerin vejetasyon periyotlarının uzamasına ve atmosfere büyük ölçülerde alerjenlerin ansızın salınmasına neden olan gök gürültülü fırtınalar üzere çok iklim olaylarına neden olur. Tüm bu tesirler, teneffüs yolu alerjenlerin daha yüksek mevcudiyetine neden olur ve alerjenler ile hava yolu mukozası ortasındaki etkileşim talihini arttırır. Sonuçta polen alerjisi olan hastalarda astım alevlenmelerinin başlanmasına neden olabilir.” diye konuştu.
Halka Açık Yerlerde Tütün İçilmesine Ait Kısıtlama Hava Kirliliğine Bağlı Hastalıkların Yükünü Azalttı!
Giderek artan hava kirliliğine nasıl tedbirler alınabileceğine değinen Prof. Dr. Kurtuluş Aksu şunları söyledi, “Biz göğüs hastalıkları uzmanları şunu çok iyi biliyoruz ki, bazı politika önlemlerinin örneğin halka açık yerlerde tütün içilmesine ilişkin kısıtlamalar gibi hava kirliliğine bağlı hastalıkların yükünü azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır. Bu bağlamda çeşitli politika değişiklikleri ile alınacak önlemler; maruziyetin zararlı bileşenlerini azaltmaya ve bunların solunum sağlığı üzerindeki etkilerini en aza indirmeye yardımcı olabilir.” (BSHA- Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
Kaynak: Hava Kirliliği ve Sıhhatimiz – Teneffüs Güncel
