Kanser tedavisinde çok değerli avantaj sağlayan birtakım akıllı molekül ve immünoterapi ilaçları SGK’nın geri ödeme kapsamında bulunmuyor. Bu nedenle çok sayıda hasta, kemoterapiden daha fazla fayda göreceği ve yan tesir yükünden kıymetli oranda kurtulabileceği bu ilaçları alamıyor, mağdur oluyor. Zira kelam konusu ilaçlar çok kıymetli.
Örneğin göğüs kanserinde hormonal terapilerle akıllı moleküllerin birlikte kullanılmasının aktifliği ve hastalık denetimini çok kıymetli oranda artırdığını belirten İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Gökhan Demir, “Maalesef immünoterapi casuslarının yahut akıllı ilaçların değerli bir kısmını SGK karşılamıyor. Türkiye’de bu ilaçlar piyasada var, yani Sıhhat Bakanlığı onay verdi ancak geri ödeme kurumu geri ödemeye almadı. Bu nedenle birçok hastamız mağdur oluyor. Hasta, göz nazaran göre progrese oluyor, yani hastalığı ilerliyor fakat bu akıllı ilaçları veremediğimiz için aktifliği onlardan daha az, yan tesirleri ise daha fazla olan kemoterapi veriyoruz” dedi.
Doktor Gökhan Demir, aktif lakin değerli ilaçların onkoloji literatürüne bir terim de eklediğini söyledi: Finansal toksisite:
“Biz evvelce ilaçların daima bedene yaptığı bir toksisiteden, bir yan tesirden kelam ediyorduk, mide bulantısı, saç dökülmesi, halsizlik, iştahsızlık üzere. İşte bu toksisitenin yanına bir de finansal toksisite eklendi. Finansal toksisite bugün bütün dünyada konuşulan bir şey. Zira yeni çıkan ilaçlar, maksada yönelik tedaviler ve akıllı moleküller, çok müthiş maliyetler oluşturuyor ve bu ilaçların uzun yıllar kullanılması finansal toksisiteyi daha fazla artırıyor. ABD başta olmak üzere birçok gelişmiş ülke bütçelerinde bu yeni nesil ilaçlara nasıl bir hisse ayıracakları konusunu tartışıyor.”
İstanbul Tabip Odası Lideri ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Pınar Saip de finansal yan tesir konusunda farkındalığın giderek arttığını, iş kaybı, çalışamama, tedaviye erişememe üzere hususların da “finansal toksisite” kapsamında olduğunu söyledi, “Finansal yan etkiyi önlemek kanser araştırmacılarının ve sıhhat sistemlerinin değerli vazifelerinden olmalıdır. Finansal yan tesirin önlenmesi hem kanser denetimini hem de kanserde sağkalımı arttırır” tabirlerini kullandı.
“FİNANSAL TOKSİSİTE YALNIZCA TÜRKİYE’NİN SORUNU DEĞİL”
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) İdare Şurası Üyesi ve Tıbbi Onkolog Prof. Dr. Mahmut Gümüş ise finansal toksisitenin yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın sorunu olduğunu, her ülkede yeni ve kıymetli ilaçlara erişimde ıstırap yaşandığını söyledi, “Bu, o denli bir hal aldı ki artık Amerika yahut Avrupa’da yapılan onkoloji kongrelerinde konuşmacılar ilacı anlatırken, ‘şu kadar tesirlidir, şu kadar faydalıdır’ dedikten sonra bir de ilacın ekonomik maliyeti ile ilgili konuşma yapıyor” dedi.
Prof. Dr. Gökhan Demir “TÜRKİYE’DE GÖĞÜS KANSERİ İLAÇLARINA ERİŞİMDE SORUN YAŞANIYOR”
Bazı göğüs kanseri ilaçlarına erişimde de sorun yaşandığını söyleyen Hekim Pınar Saip, “Bugün Türkiye’de göğüs kanseri tedavisinde ruhsatı olan ancak geri ödemesi olmayan değerli ilaçlar, hem geri ödemesi hem de ruhsatı olmayan kıymetli ilaçlar ve bulunmayan ucuz ilaçlar sorunu yaşanıyor. Değerli ilaçlar için Türkiye’de geri ödeme referans ülkelere bakılarak saptanıyor. En düşük referans ülke fiyatı muhakkak bir yüzdeyle çarpılıyor, sabitlenmiş döviz kuruna nazaran belirleniyor. Bu fiyatlar da ilaç firmalarını tatmin etmiyor. Türkiye’de geri ödeme alabilmiş ilaçlar dünyanın öteki ülkelerine nazaran daha ucuz” sözlerini kullandı.
“KANSER EKONOMİK SIKINTILARA YOL AÇAR VE BU DURUM HASTALIĞIN SEYRİ AÇISINDAN RİSK FAKTÖRÜDÜR”
Meme kanserinin tek bir hastalık olmadığını, hastalığın biyolojik cinslerine ve evrelerine nazaran tedavilerinde farklılıklar bulunduğunu hatırlatan Onkolog Saip, “Maalesef göğüs kanserinin birtakım cinslerinde tesirli olan yeni ilaçların kimileri ülkemizde geri ödeme kapsamında değil. Kanser hastalığı hasta ve ailesinde ekonomik sıkıntılara yol açar ve bu durum hastalığın seyri açısından risk faktörüdür. Ülkelerin gelir seviyesi, sıhhate ayırdığı bütçe ve finansal yan tesir ortasında alaka vardır. Örneğin batı Avrupa’da göğüs kanseri daha sık olmasına karşın orta Avrupa’da seyirleri daha berbattır. Bu da bakım ve ilaca erişimin ne kadar kıymetli olduğunu göstermektedir. Yeni geliştirilen ilaç fiyatları giderek artmaktadır. Eski ilaçlar ise ucuz oldukları için piyasada bulunmamaktadır” diye konuştu.
Prof. Dr. Pınar Saip “GEREKSİZ HARCAMALARDAN KISILIP İNSAN SIHHATİNE MALİ TAKVİYE SAĞLANMALI”
Prof. Demir, akıllı molekül ve immünoterapi ilaçlarının yüksek maliyeti için, “Evet, bu ilaçların çok yüksek bir ekonomik masrafı var ancak bir insanın hayatına kazandıracağımız bir günün hiçbir maddi bedeli yok. Bir açıdan da bu türlü bakmak gerekiyor. Bu, bütün dünyanın uğraştığı bir sorun, Türkiye de finansal toksisite üzerinde çalışıyor” derken, Prof. Saip, “Ülkemizin Sıhhat Bakanlığı ve SGK’sı bilhassa hastalarımıza fayda sağlayacak ilaçlar konusunda elinden geleni yapmalı. Öteki gereksiz harcamalardan kısılıp ömrü uzatacak, insan sıhhati için gereksinim olan alanlara mali takviye sağlamalı” değerlendirmesinde bulundu.
“HER YENİ İLAÇ TESİRLİ MANASINA GELMEZ”
Her yeni geliştirilen ve kıymetli olan ilacın, tesirli olmayabileceğinin altını çizen Dr. Saip, “klinik yarar” vurgusu yaparak şunları söyledi:
“Bazı yeni geliştirilen ilaçlar klinik olarak anlamsız lakin istatistiksel olarak manalı sonuçlar verebiliyor. Yalnızca fayda kıymetli değil, bu faydanın ne kadar olduğu, ne değerine olduğu da değerli. Birtakım yeni ilaçların yan tesiri az, tesiri çoktur, bu tıp ilaçlara ilgili uzmanlık derneklerinin görüşü alınarak onay verilmeli, geri ödeme sağlanmalı. Ancak faydası net olmayan yahut yan tesiri çok olan ilaçlarda geri ödeme sağlanmayabilir. Yani yalnızca istatistiksel fayda değil, klinik fayda baz alınmalı. İlaç araştırma ve geliştirme çok kıymetli ve uzun bir süreç. Bu süreç yalnızca ilaç firmalarına bırakılmamalı. Bağımsız araştırmacılar devlet aracılığı ile desteklenerek daha ucuz ve tesirli ilaçların geliştirilmesi, devlet siyaseti olmalı.”
“HEM İLAÇ FIRMALARI HEM DE GERİ ÖDEME KURUMU BİRAZ FEDAKARLIK YAPABİLİR”
Klinik yarar konusunda, “En yanlışsız hastayı, aktif olacağından yüzde yüz emin olduğumuz, en fazla yarar sağlayacağımız hastayı belirlemek ve bu ilaçları o hastaya vermek için bir kadro siyasetler geliştiriliyor” kelamlarıyla kıymetlendiren Prof. Demir’e nazaran, hem ilaç firmaları hem de geri ödeme kurumu biraz fedakarlık yapabilir ve çok sayıda hastanın hayatı kurtulabilir:
“Aslında ilaç firmaları ellerinden geleni yapıyor. Türkiye’de çıkardıkları fiyat, yurt dışındaki fiyattan neredeyse yüzde 30, yüzde 40 daha ucuz. Ayrıyeten insani erişim programları açıyorlar, yani bu bahiste çok duyarsız değiller. Ancak ilaç firmalarının da Türkiye’nin ve ülkelerin ekonomilerine nazaran fiyat belirlemeleri gerekir. Örneğin; insani erişim programları az sayıda hasta ile kısıtlı. Bunun pazarlığı yapılarak insani erişim programının kapsamı genişletilebilir.”
“KLİNİK FAYDANIN BÜYÜKLÜĞÜNE NAZARAN GERİ ÖDEME SİYASETLERİ UYGULANMALI”
Finansal yan etkiyi önlemek için ilaç şirketleri dışında alternatif ilaç üretim yolları bulunması gerektiğini söyleyen Prof. Saip’in bu husustaki görüşü, “Akademi, SGK, Sıhhat Bakanlığı ve Türk Tıbbi Onkoloji Derneği işbirliği yapmalı, klinik faydanın büyüklüğüne nazaran geri ödeme siyasetleri uygulanmalı” biçiminde.
“EŞDEĞER VE BİYOBENZER İLAÇLARA YÜK VERİLMELİ”
Onkolojik ilaçlardaki ekonomik yan etkiyi azaltmak için tahlil odaklı düşünmek gerektiğini lisana getiren TTOD Üyesi Prof. Gümüş’e nazaran, muadil ve biyobenzer ilaçlara tartı verilmeli:
Prof. Dr. Mahmut Gümüş “Çözüm için atılacak adımlardan biri eşdeğer ilaçların geliştirilmesidir. Patent müddetleri bittikten sonra muadil ilaç üretilirse ilaç firmaları ortasındaki rekabet sonucu fiyatlar düşecektir. İkincisi biyolojik ilaçlarda biyobenzer diye bir kavram var, bu da tıpkı formda patent müddetlerinin bitmesiyle piyasaya yeni oyuncuların çıkmasını, emsal ilaçların üretilmesini ve ilaçların ucuzlamasını sağlıyor. Hem tabipler hem de hastalar olarak bizim bunu desteklememiz lazım.”
“UCUZ İLAÇLAR SGK KAPSAMINDAN ÇIKARILSIN, KANSERE AYRILAN KAYNAK ARTIRILSIN”
Bu hususta yeni siyasetler geliştirilmesi gerektiğine vurgu yapan Tabip Mahmut Gümüş, “Örneğin birtakım ağrı kesici, mide yahut vitamin ilacı üzere ucuz ilaçların SGK ödeme kapsamından çıkarılması, hasebiyle kanser ilaçlarına daha fazla kaynak ayrılması kelam konusu olabilir. Zira bu çeşit ilaçları toplumun büyük bir kısmı alabilir lakin kanser ilaçlarını herkes alamaz” dedi.
“YENİ ÇIKAN HER İLACI ‘SGK ÖDESİN’ DEMEK SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ŞEY DEĞİL”
Bu cins tedbirler alınarak, sıhhate ayrılan bütçe artırılarak hastaların bu ilaçlara daha kolay ulaşmalarını sağlamak için uğraş gösterilmesi gerektiğini söyleyen Dr. Gümüş kelamlarını, “Ama bunlar sürdürülebilir tahliller değil. Yani her yeni ilaç çıktığında ‘SGK ödesin’ demek sürdürülebilir bir şey değil. Sahiden maliyetler o kadar fazla ki değil Türkiye’nin dünyanın gelişmiş ülkelerinin bile bunların üstesinden gelmesi mümkün değil. Lakin bunun çok önemli bir sorun olduğunu ve hastaları mağdur ettiğini kabul etmemiz lazım. Olağan ki israf yapılmasın, kaynaklar düzgün yerlere harcansın ve sıhhate ayrılan hisse artırılsın lakin ülkenin de bir bütçesi var” biçiminde tamamladı.
ntv.com.tr’nin ulaştığı ilaç firmaları ise bu bahiste görüş bildirmek istemedi.
