Eylül ayında Çekya’nın başşehri Prag’ta düzenlenen 3. Dünya Kanserler Kongresinde ve geçtiğimiz günlerde İstanbul’da yapılan, Asya-Pasifik ülkeleri, Amerika ve Avrupa’dan cerrahları buluşturan toplantıda karaciğer kanserleri masaya yatırıldı. Toplantılara katılan uzmanlar, karaciğer kanserlerinin sıklığında ve hastalığa bağlı ölümlerde tüm dünyada artış olduğu görüşünde hemfikir. Bu durumun tek istisnası ise Japonya.
Prag’taki 3. Dünya Kanserler Kongresindeki konuşmasında Japonya’nın kanserle çabada yakaladığı ivmeye değinen Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Başaranoğlu, ntv.com.tr’ye şunları söyledi:
“Karaciğer kanserlerinin nedenlerine bakıldığında ABD’de hepatit C, alkol kullanımı, çok kilo ve yağlı karaciğerin birlikteliği pek çok hastada başı çekiyor. Asya-Pasifik bölgesinin (Çin, Japonya vb.) ise hepatit B başta olmak üzere mikrobik nedenli karaciğer kanserleriyle başı kederde. Ülkemizde alkol kullanımına bağlı karaciğer kanserleriyle sık karşılaşmıyoruz. Fakat hepatit B ve C’ye bağlı karaciğer kanserleri birinci sıralarda göze çarpıyor. Uzmanlar olarak öngörümüz; Avrupa’da alkol tüketiminin ve karaciğer kanserlerinin artacağı istikametindedir. ABD ve Türkiye üzere şişman nüfusun ağır olduğu ülkelerde ise gelecek 10 yılda obezite nedenli karaciğer kanserlerine daha çok rastlayacağız.”
“JAPONYA’NIN KARACIĞER KANSERLERİNİ İDARESİ DÜNYA İÇİN BİR MODELDİR”
Erken teşhisin, kanserlere yaklaşımda temel unsur olduğunun altını çizen ve “Ancak, bugün için bu prensibin başarılı olduğu tek ülke Japonya’dır, kanserlerin erken tanısı ve idaresinde dünya önderi konumundadır” diyen Hekim Metin Başaranoğlu, Japonya’nın bilhassa karaciğer kanserinda başarılı bir gayret grafiği çizdiğini söyledi:
“Bugün Japonya’da erken evrede yakalanan karaciğer kanseri oranı %60 iken, bu oran Batıda %30’dur. Erken teşhisin ehemmiyeti; beraberinde uzun ömür beklentisini de hastaya sunmasıdır. Japonya’nın karaciğer kanserlerinin tedavi ve idaresi dünya için bir modeldir. (1) Japonların yakaladıkları bu muvaffakiyet tüm dünyaya örnek model oluşturmuştur.”
“ÜÇLÜ TESTİ SİGORTA KAPSAMINA ALAN VE RUTİN UYGULAYAN TEK ÜLKE”
Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı, Japonya’nın karaciğer kanserinde yakaladığı muvaffakiyetin birinci nedeninin kanser tarama programları olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:
“80’li yıllarda tarama programları uygulanmaya başlandı. Japonya’daki tüm enstitüler bu uygulamaya dahil olmuştur. Japonlar karaciğer kanseri taramasında ultrasonografiyi yaygın kullanan birinci uluslardandır. Ayrıyeten bilinen karaciğer kanser taramasında kullanılan serum AFP ölçümünün yanı sıra 2 ölçüm (PIVKA-2 ve AFP-L3) daha geliştirmiş ve bunları da ulusal sigorta ödeme sistemine dahil etmişlerdir. Japonya bu üçlü testi hiçbir tereddüt olmaksızın sigorta kapsamına alan ve halkı için rutin uygulayan tek ülkedir. Bu uygulamalar karaciğer kanserlerinin erken teşhisinde başarıyı getirmiştir. Ayrıyeten gerek lokal ablasyon tedavileri gerekse cerrahi teknikler geliştirerek tedavi muvaffakiyetini üst seviyede tutmuşlardır. Tüm bu faktörler Japonya’yı karaciğer kanserlerinin teşhisinde ve tedavisinde örnek ülke ve dünya başkanı yapmıştır.”
“ÖNLEYİCİ ÖNLEMLER VE TAKİP PROGRAMI HÜKÜMET SİYASETİ HALİNE GETİRİLDİ”
Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Kemal Dolay’a nazaran de Japonya’nın bu muvaffakiyetinin altında takip programlarının hükümet siyaseti haline gelmiş olması var:
“Japonya öbür gastrointestinal kanserlerde olduğu üzere karaciğer kanserinin de erken teşhisinde hakikaten önder ülkedir. Sıkı tarama ve takip programlarının yapılacağı merkezler kurmuşlar, ulusal farkındalık yaratarak riskli hastaların takip ve taramalara sıkı ahengini sağlamışlardır. Yani viral hepatit ve karaciğer kanseri açısından önleyici önlemler alınması ve riskli hastaların sıkı takip programına dahil edilmesi Japonya’da bir hükümet siyaseti haline getirilmiştir.”
KARACİĞER KANSERİ ERKEN EVREDE ŞİKAYETE YOL AÇMIYOR
Karaciğer kanserinin erken evrede tanınması için uyarıcı olabilecek belirti ve şikayetler konusunda Başaranoğlu, “Tanıda besbelli bir belirteç ya da şikayet söylememiz mümkün değil. Şayet hastanın şikayetleri başlamış ve bu nedenle doktora başvurup incelemeler başlatılmışsa maalesef hastalık artık erken evreyi çoktan aşmış demektir. Erken teşhis koyabilmenin yolu; risk kümesindekilerin aşikâr aralıklarla bir gastroenterolog/hepatolog denetiminde birtakım spesifik kan testleri ve üst batın (hepatobiliyer) ultrason yaptırmasından geçiyor” dedi.
Vücudunda hepatit B yahut C tespit edilenler, siroz gidişli yağlı karaciğer hastaları (NASH), Wilson yahut hemokromatoz üzere rastgele bir kronik karaciğer hastalığı olanlar, karaciğer kanseri açısından risk kümesinde yer alıyor.
“RİSK GRUBUNDAKİLER KANSER TARAMALARINI İHMAL ETMEMELİ”
Karaciğerde kanser oluşturmaması için hepatit B’de takip çok değerli. Bunun için kan testleri, ultrasonografik inceleme yapılıyor, kuvvetli kanser kuşkusunda MR çekiliyor. Fibroscan elastografi aygıtı ise biyopsi almadan karaciğer dokusununun sertliğini ölçüp hastalığın siroza gidip gitmeyeceğini tespit etme imkanı sunuyor.
Bu tetkiklerin ehemmiyeti konusunda Dr. Başaranoğlu, “Örneğin hepatit B hastası rutin 4-6 ay aralıkla kan testleri, ultrason, fibroscan ölçümüne geliyorsa karaciğer kanserini erken evrede (tümör 1-2 cm çapında iken) yakalamak mümkün olabiliyorken, takipten kaçıp da şikayetleri olunca yıllar sonra gelenlerde 3-9 cm boyutlarına ulaşan karaciğer kanserleri ile karşılaşabiliyoruz” diye konuştu.
“PRİMER KARACİĞER KANSERİNDE EN GÜZEL TEDAVİ SİSTEMİ AMELİYATTIR”
Karaciğer kanserlerinin muvaffakiyetle tedavi edilmesini, tümörün çapı, sayısı, etraf damarları tutması ve öteki organlara sıçramış olup olmaması belirliyor. Tümörün biyolojisi de tedavi cevabında kıymetli bir belirteç.
Primer karaciğer kanserinde en güzel sonucun ameliyatla alındığını söyleyen Hepato Pankreato Bilier Cerrahi Uzmanı Kemal Dolay, karaciğer kanserinde sıklıkla altta yatan etkenin siroz olması nedeniyle sirozun ciddiyetinin ameliyatı etkilediğini belirtti. Sirozu, ameliyatı kaldıramayacak kadar ağır olanlara da karaciğer nakli önerildiğini söyledi.
Karciğer kanserleri, kanser kaynaklı ölümlerde üçüncü sırada bulunuyor. Dünyada 500 binden fazla kişiyi etkiliyor, en çok Asya ve Afrika’da görülüyor. Dr. Başaranoğlu, bunun esas nedeninin bu bölgelerde endemik olarak yaygın görülen hepatit B, C ile bunların yol açtığı kronik karaciğer hastalığı ve siroz olduğunu vurguladı.
KARACİĞER KANSERİNDEN KORUNMADA EN KIYMETLİ ETKEN HEPATİT AŞILARI
Dr. Dolay ise hastalığın Türkiye’deki sıklığı ile ilgili istatistiki bilgi bulunmadığını belirtti ve karaciğer kanserinden korunmak için dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle aktardı:
“Karaciğer kanserini arttıran en değerli risk faktörleri hepatit B, C, alkol, sigara, diyabet, siroz ve karaciğer yağlanmasıdır. Bu nedenle en kıymetli korunma araçlarının başında hepatit aşıları gelmektedir. Hepatit B ve C faal hastalıkta antiviral ilaçların aksatılmadan kullanılması, aşı yaptırmamış bireylerin hepatit B aşısı yaptırması, kronik hepatit yahut siroz hastalarının standart takiplerinin güzel yapılması, hasta kendini âlâ hissettiğinde takibin bırakılmaması, hem kanser gelişimini azaltacak hem de kanserin erken tanısı ile ömrü uzatacaktır.
Ayrıca hepatit virüsü taşıyıcılarından hastalık bulaşabileceği için yakın temaslarda, berber salonları üzere toplu süreçlerin yapıldığı yerlerde hijyene dikkat edilmesi ve hami tedbirler alınması hepatit bulaşıcığını ortadan kaldıracaktır.
PUL BİBER, KAYISI, DUT, FINDIK VE KURU İNCİRE DİKKAT!
Sigara ve alkol kullanımından kaçınmak, Akdeniz usulü beslenmek ve sistemli spor yaparak obeziteden ve karaciğer yağlanmasından korunmak tekrar siroz ve kanser gelişimini azaltabilir. Makûs kaidelerde kurutulmuş pul biber, kuru incir, kayısı, dut ve fındık üzere besinler aflatoksin açısından risk teşkil edebileceğinden bu besinleri tüketirken sağlam yerlerden almak daha düzgün olacaktır. Rutin denetimlerde karaciğerde saptanan ve kansere dönüşme riski olan hepatik adenomların gerçek takibi ve gerektiğinde erken cerrahi ile alınması kanser dönüşümünü önleyebilir.”
Kaynaklar:
(1): Kudo M. Liver Canser. 2018
1.Japan’s Successful Model of Nationwide Hepatocellular Carcinoma Surveillance Highlighting the Urgent Need for Küresel Surveillance. M Kudo. Liver Cancer. 2012 Nov; 1(3-4): 141–143.
2. Management of Hepatocellular Carcinoma in Japan as a World-Leading Model. M Kudo Liver Cancer 2018;7:134–147
3. Epidemiology and Management of Hepatocellular Carcinoma. Kulik L an El-Serag HB. Gastroenterology 2019;-:1–15
