Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) 2019 yılında 364 bin kızamık vakası tespit edildiğini duyurarak salgın ihtarında bulunmasını ntv.com.tr’ye kıymetlendiren Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özden Türel, kızamığın aşı ile önlenebilen bir hastalık olmasına karşın hem geri kalmış hem de gelişmiş ülkelerde sorun olmaya devam ettiğini söyledi, “Kızamığa bağlı hala yılda 89.780 üzere kıymetli sayıda mevt bildirilmektedir. Ölümlerin birden fazla Afrika ve Hindistan’da görülmüştür” dedi.
2016’da dünya çocuklarının %85’inin kızamığa karşı aşılandığını ve DSÖ’nün, 2020 yılında kızamığın tüm dünyada eliminasyonunu amaçladığını belirten Doktor Özden Türel, “Ancak kızamık hala aşılama oranlarının düşük olduğu geri kalmış ülkelerde endemiktir. Gelişmiş ülkelerde ise salgınların en değerli sebebi hassas bireylerdeki aşı eksikliğidir. Aşısız bireyler, kızamığın endemik olduğu bölgelere seyahat sırasında enfekte olabilmektedir. Bu şahıslar ülkelerine döndüklerinde virüsü yaymakta, aşısız yahut yetersiz aşılı şahıslar ortasında salgınlara sebep olmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Kızamığın hem çocuklar hem de yetişkinler için bu derece tehlike oluşturmasında aşı zıtlığının oynadığı role dikkat çeken Dr. Türel, şunları söyledi:
“Hastalığın ciddiyetinin bilinmemesi, aşının faydası olmadığı konusundaki spekülasyonlar ve aşının yan tesirleri konusundaki dehşetler aşılanma oranlarını olumsuz etkilemektedir. Toplumsal medyada yayılan yanlış bilgilendirmeler ve aşı tersliği hareketleri nedeniyle aşı yapılmayan çocuklar büyük risk altındadır. Kızamık aşısının otizme neden olduğu hipotezi kuvvetli bilimsel ispatlarla çürütülmüştür.”
AŞI AKSİLİĞİ NEDEN ARTIYOR?
Aşı karşıtlığının nedenlerini anlatan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doktor Okan Derin ise DSÖ’nün yayınladığı aşı karşılarında sık görülen 6 yanlış algıyla ilgili makaleye dikkat çekti:
“1-Hastalıkların uygunlaşan sanitasyon ve hijyen uygulamaları ile yok olduğuna, 2- hastalık olan bireylerin birçoklarının daha evvelce aşılandığına, 3- birebir aşının kimi ‘özel serilerinin’ öldürücü olduğuna, 4- aşıların kısa müddette çok önemli yan tesirleri olduğuna ve uzun devirdeki yan tesirlerinin bilinmediğine, 5- aşıyla önlenebilen hastalıkların aslında kendi ülkelerinde kalmadığına ve aşıya gerek olmadığına, 6- çoklu aşı uygulamalarının bağışıklık sistemini çok uyararak kimi hastalıklara sebep olduğuna dair yanlış kanılar aşı aykırılığını ortaya çıkarabiliyor. Bütün bunlar uydurma ve komplo teorisi olmaktan öteye gitmemektedir. Ayrıyeten dini münasebetlerle de aşı zıtlığı olabiliyor.”
Kızamık; ateş, halsizlik, döküntü, öksürük ve konjonktivit ile karakterize viral ve çok bulaşıcı bir enfeksiyon. Virüsle temas eden, bağışıklığı olmayan şahısta hastalık gelişme riski %90. Virüs partikülleri 2 saate kadar havada kalabiliyor. Bu nedenle direkt temas olmadan da hastalık bulaşabiliyor. Hastalar, döküntü başlamadan evvelki 5 gün ve döküntü sonrası 4 güne kadar bulaştırıcı. Kızamık, immün sistemini zayıflatarak zatürre, körlük, ishal ve ensefalit üzere hastalıklara da neden olabiliyor.
“AŞI AKSİLERİ TOPLUMUN HASTALIKLARA DİRENCİNİ KIRIYOR”
Çiçek hastalığının 20. yüzyılda 300 ila 500 milyon insanı öldürdüğünü, DSÖ’nün çalışmaları sayesinde 1978’den beri çiçek hastalığının dünyadan büsbütün yok edilen tek hastalık olarak tarihe geçtiğini hatırlatan Dr. Derin, “Difteri, çocuk felci, suçiçeği üzere hastalıklar aşı sayesinde neredeyse hiç görülmez oldu. Hepatit A, hepatit B, menenjit, zatürre üzere birçok hastalık aşı ile korunabilir hale geldi. Bu örnekleri çoğaltmamız mümkün. Özetle aşılar yalnızca bireyleri korumaz, hastalıktan korunan bireyler sayesinde mikropların toplumun içinde yayılmasını da önler. Buna ‘herd’ sürü bağışıklaması denir. Bir toplumda sürü bağışıklama oranı %95’in altına düşerse, hastalık mikropları okullarda, otobüslerde, işyerlerinde ve tüm kamusal alanlarda çılgın partiler vermeye başlar ve bu partiler ne yazık ki insanların cenaze merasimine dönüşebilir. İşte aşı terslerinin yaptığı tam olarak budur; toplumun hastalıklara karşı direncini kırmak” dedi.
“GELİŞMİŞ ÜLKELERDE SALGINLAR VE VEFATLAR OLMASI DİKKATLERİ KIZAMIĞA ÇEKTİ”
Kızamık hastalığının dünyadaki seyri ile ilgili bilgileri paylaşan Dr. Derin’e nazaran, gelişmemiş ülkelerde aşıya, tedaviye, sağlıklı su ve besine ulaşamayan çocukların süregelen vefatları kamuoyunun dikkatini pek çekmedi, fakat gelişmiş ülkelerde aşı aksiliği yüzünden salgınlar ve vefatlar olması spot ışıklarını gelişmiş ülkelere çevirdi:
“Tüm dünyada 2019 yılının birinci 8 ayında 364.808 kızamık olgusu bildirilmiştir. Bu sayı 2018’in birebir periyodunda 129 bin civarındaydı. Ukrayna, Kongo Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Madagaskar kızamık olgularının en çok olduğu ülkeler. Ayrıyeten Angola, Kamerun, Çad, Kazakistan, Nijerya, Filipinler, Sudan ve Tayland’da geniş çaplı salgınlar mevcut. Avrupa’dan bildirilen olgu sayısı bu yılın birinci altı ayında 90 bine ulaştı ve geçen yılın tıpkı devrine nazaran 2 kat arttı. En çok olgu görülen ülkeler Fransa, Bulgaristan ve İtalya. Hastalığın aşısız bireyler ortasında yayıldığı bildirildi. ABD’de durum farklı değil; son 25 yılın en yüksek kızamık olgu sayısı bu sene bildirildi.”
ABD’de Temmuz 2019 itibariyle 1109 olgu bildirildiğini söyleyen Dr. Türel, aşı aykırılığı dışında kızamığın artmasındaki etkenleri, “Aşılama oranları evvelce daha düşük olduğundan büyük çocuk ve erişkinlerden oluşan hassas bir küme oluşmuştur. 12 aylıkken aşılanan bebeklerin %7’sinde primer aşı başarısızlığı görülebilir. Bu nedenle ikinci doz kızamık aşısı yapılması da çok değerlidir. Şimdi aşı olmamış bebekler ve altta yatan hastalığı nedeniyle kızamık aşısı uygulanamayanlar da risk altındadır. Geri kalmış ülkelerde ise sıhhat hizmetlerine ulaşamama aşı eksikliğinin değerli nedenlerindendir” biçiminde aktardı.
“KIZAMIK SİNSİ BİR DÜŞMAN ÜZERE KAPIMIZDA”
“Türkiye’de kızamık salgını tehlikesi var mı, bu türlü bir tehlike varsa nasıl tedbirler alınmalı, hem bireylere hem de sıhhat otoritelerine düşen vazife ve sorumluluklar nelerdir?” halindeki soruya Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Türel, “Birey olarak misyonumuz çocuklarımıza aşı yaptırmaktır. Aşının toplumun tüm kısımlarına ulaştırılması ve 2 doz aşılamanın %95 kapsama oranında olması sıhhat otoritelerine düşen vazifedir. Ayrıyeten olguların erken tespiti ve salgınların vaktinde denetim altına alınması çok kıymetlidir. Sıhhat Bakanlığı tarafından kızamığın yayılımını önlemek için daima çalışmalar yapılmaktadır” cevabını verirken Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Okan Derin’in değerlendirmesi şu formda oldu:
“Türkiye’de Sıhhat Bakanlığı tarafından gerçek halde yürütülen ve birçok ülkeye kıyasla çok yüksek oranlara ulaşmış bir aşı uygulaması var. Lakin DSÖ datalarına nazaran 2019’un birinci 8 ayında 2.391 kızamık olgusu bildirilmiş. Bu, geçen yılın tümünden 3 kat fazla demek. Bu yılın başında 23 bin ailenin çocuklarını aşılatmayı reddettiği bildirildi. Aşı aykırılığı bir hastalık üzere ülkemize de girmiş üzere görünüyor. Sonuç olarak kızamık da öbür aşı ile korunulabilen hastalıklar üzere toplumun zayıf düşmesini bekleyen sinsi bir düşman üzere kapımızda.”
KIZAMIKTAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?
Kızamık tedavisinde kullanılacak bir antiviral ilacın bulunmadığını lisana getiren ve “Gelişmekte olan ülkelerde A vitamini takviyesinin morbidite ve mortaliteyi azalttığı saptanmıştır. DSÖ, kızamıklı çocuklara A vitamini desteğini önermektedir” diyen Dr. Türel, kızamıktan korunmak için yapılacakları ise “Kızamık aşısı sağlıklı çocuklara kızamık, kızamıkçık, kabakulak (KKK) aşısı halinde 12. ayda 1 doz ve ilkokul 1. sınıfta 2 doz formunda uygulanmaktadır. Daha evvel aşılanmamış yetişkinlerde ise en az 28 gün ortayla 2 doz halinde yapılır. Ateş ve döküntüsü olan bir hastanın kızamık olabileceği düşünülerek gerekli tedbirler alınmalıdır” halinde özetledi.
