Şanlıurfa Siverek’te köpeğinin ısırması sonucu kuduz mikrobuna yakalanan Lütfü Seray’ın hayatını kaybetmesi üzerine uzmanlar kuduz hakkında ikazlarda bulundu.
Kuduz virüsünün merkezi hudut sisteminde enfeksiyon gelişimine neden olan bir hastalık olduğunu söyleyen uzmanlar, tüm göğüslü hayvanlarda kuduz gelişebileceğine dikkat çekiyor. Kuduzun sükûnet, saldırgan ve felç olmak üzere farklı hastalık devirleri ile seyredebildiğini belirten Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, kuduz virüsünün enfekte bir hayvanın tükürük, ısırık ve çizikleri yoluyla bulaştığının altını çiziyor. Kuduz için yüksek riskli temas mümkünlüğü bulunan ve kuduz riski taşıyan teması olan bireylerin aşı ile korunabileceğine vurgu yapan Mamçu, tüm yaralanmalarda yara yerinin en kısa müddette akan bol basınçlı suyun altında ve sabunla yeterlice yıkanmasını öneriyor.
Kuduz Riski Taşıyan Hayvanlara Dikkat!Ülkemizde hâlâ önemli bir halk sıhhati sorunu
Kuduz virüsünün merkezi hudut sisteminde enfeksiyon gelişimine neden olan bir hastalık olduğunu belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Ölüm oranı yüzde yüzdür. Korunmada etkili bir aşısı vardır. Kuduz hastalığını korunma ve bütüncül sağlık yaklaşımı ile tamamen ortadan kaldırmış ülkeler mevcuttur. Ülkemizde yılda 250 bin civarında kuduz şüpheli ısırık vakası sağlık kurumlarına başvurmakta ve aşı uygulanmaktadır. Kuduz ülkemizde halen ciddi bir halk sağlığı sorunudur.” açıklamasında bulundu.
Büyük oranda evcil hayvanlarda görülüyor
Tüm göğüslü hayvanlarda kuduz gelişebileceğine dikkat çeken Mamçu, “Kuşlar, sürüngenler ve balıklar üzere göğüslü olmayan hayvanlarda kuduz görülmez. Çoğunlukla kurt, tilki, çakal, sansar, gelincik, yarasa üzere yabani hayvanları tesirler. Enfekte yabani hayvanlardan insanlara yahut evcil hayvanlara yayılabilir. Köpek, kedi, sığır, keçi, at, eşek üzere evcil hayvanlarda kuduz gelişebilir. Ülkemizde son yıllardaki hayvan kuduzlarının yaklaşık %90’ı evcil hayvanlarda saptanmıştır. Evcil hayvanlar içerisinde en sık köpekler (%43), sığırlar (%37) ve kedilerde (%3.9) kuduz tespit edilmiştir. Fare, sıçan, sincap, hamster, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarından beşere kuduz geçişi görülmemiştir.” bilgilerini paylaştı.
Kuduz Riski Taşıyan Hayvanlara Dikkat!İnsanlara tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla bulaşıyor
Kuduzun sükûnet, saldırgan ve felç olmak üzere farklı hastalık devirleri ile seyredebildiğini hatırlatan Mamçu, “Hayvanlarda aşırı halsizlik, korkaklık, yutma ve çiğneme güçlükleri, aşırı salya-tükürük salınımı, huzursuzluk, sinirlilik, ısırma arzusu, hareketsizlik, yüz, gövde ve ayak kaslarında felç gelişmesi gibi bulgular saptanabilmekte ve ölüm ile sonuçlanmaktadır.” halinde konuştu.
Kuduz virüsünün enfekte bir hayvanın tükürük yahut hudut sistemi dokusu teması ile bulaştığını kelamlarına ekleyen Mamçu, “İnsanlara genellikle tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla bulaşır. Dünya genelinde kuduz virüsünün bulaşmasından genellikle (%99) evcil köpekler ile gerçekleşen riskli temaslar sorumludur. Kuduz bir hayvanı sevmek veya kuduz bir hayvanın kanı, idrarı veya dışkısı ile temas gibi diğer temas türleri kuduz için riskli temas olarak kabul edilmez.” sözlerini kullandı.
İnsandan beşere da kuduz bulaşabilir
İnsandan beşere kuduz virüsünün bulaşmasını, sadece enfekte doku yahut organ nakli üzere istisnai durumlarda doğrulandığının altını çizen Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Enfekte bir kişiden gelen ısırık ve ısırık dışı temaslarda kuduz bulaşma riski vardır, ancak böyle bir vaka bildirilmemiştir. Kuduzlu bir kişiye dokunma veya enfekte kabul edilmeyen idrar, kan, dışkı gibi vücut sıvıları ve dokuları ile temas sonucunda kuduz bulaşması bildirilmemiştir.” biçiminde konuştu.
Kuduz, şikayetler başlamadan evvel tıbbi bakım ile önlenebilir
“Kuduz, yabani hayvan temasının azaltılması, evcil hayvanların aşılanması ve riskli temas sonrası kuduz ilişkili şikayetler başlamadan önce tıbbi bakım ile önlenebilecek bir hastalıktır.” diyen Mamçu, hayvanlarda kuduz gelişiminin önlenmesi için faal aşılama çalışmalarının yapılması gerektiğine vurgu yaptı. Ülkemizde yabani hayvanlarda aşı çalışmalarının T.C. Tarım ve Ormancılık Bakanlığı’nın denetiminde yürütüldüğünü hatırlatan Mamçu, “Evcil hayvanlarda kuduzun gelişiminin önlenmesi için yabani hayvan temasının önlenmesi ve her yıl kuduza karşı aşı uygulanması gerekir. Toplumda yayılımının engellenmesi için en fazla yayılıma neden olan evcil köpeklerin en az yüzde 70’inin aşılanması gerektiği belirtiliyor.” ikazında bulundu.
Kuduz Riski Taşıyan Hayvanlara Dikkat!Temas mümkünlüğü bulunanlar ve riskli teması olanlar aşı olmalı
Kuduz için yüksek riskli temas mümkünlüğü bulunan bireylere temas öncesinde, kuduz riski taşıyan teması olan şahıslara ise temas sonrasında yara paklığı, aşı yahut antikor ile muhafaza sağlanabildiğini belirten Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Kuduza yakalanma ihtimali olan tüm sıcakkanlı memeli vahşi hayvanların, aşısız kedi-köpek gibi evcil hayvanların, sığırlar, koyun, at, eşek gibi hayvanların, dünyanın bazı bölgelerinde yarasaların ısırıkları, yeri ne olursa olsun kuduz için risk oluşturur. Açık yara, kesi, mukozal yüzeylerin tükürük, salya ve sinir dokusu içeren materyalle teması ve tırmalama da kuduz için riskli temas olarak kabul edilir.” lisana getirdi.
Mamçu, temas öncesi ve temas sonrası muhafaza uygulanması gereken şahıslara değinerek şöyle devam etti: “Araştırma laboratuvarı çalışanları, kuduz için biyolojik eser üretiminde çalışanlar üzere virüsle direkt temas etme riski yüksek olanlar, veterinerler, veterinerlik öğrencileri, veterinerlik teknisyenleri, hayvan bakıcıları, mağara çalışanları üzere mesleksel olarak ya da seyahat nedeni ile kuduz hayvanlarla temas etme riski yüksek olan bireylere temas öncesi müdafaa önerilir. Riskli temas sonrası öncelikle temas eden hayvanın, temas tipinin, kişinin bağışıklık durumunun ve daha evvel aşılanıp aşılanmadığının kıymetlendirilmesi gerekir. Temas sonrası en kısa müddette aşı uygulanması önerilir. Lakin kuduz bulaşmasından enfeksiyon gelişimine kadar geçen mühlet uzun olduğu için riskli temasın üzerinden ne kadar müddet geçerse geçsin temas sonrası korunma uygulanmalıdır.”
Kuduz Riski Taşıyan Hayvanlara Dikkat!Bu temas tipleri tıbbi müdahale gerektirmiyor
Mamçu, temas sonrası korunma için tıbbi müdahale gerektirmeyen durumları ise söyle sıraladı:
- Fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan, yabani tavşan ısırıkları
- Eve giren yarasaların ısırığı yahut konutta yarasa bulunması (doğal ortamdaki mağaralarda olan yarasa teması vaka temelli değerlendirilmeli)
- Yılan, kertenkele, kaplumbağa üzere itidalli hayvan ısırıkları
- Kümes hayvanları ısırıkları
- Sağlam derinin yalanması, hayvana dokunma yahut besleme
- Bilinen ve hala sağlam bir kedi yahut köpek tarafından 10 günden daha evvel ısırılma
- Daha sonra kuduz olduğu anlaşılan bir hayvanı beslemiş̧ olmak, sağlam derinin hayvanın kan, süt, idrar yahut dışkısıyla temas etmiş̧ olması, pişmiş̧ etini yemek, kaynatılmış yahut pastörize edilmiş sütünü̈ içmek yahut bu sütle yapılan süt eserlerini tüketmek
- Kedi temaslarında; çıplak derinin yavaşça sıyrılması (deri altına geçmeyen yaralanmalar), kanama olmadan küçük tırmalama yahut zedeleme biçiminde yaralanmaya sebep olan, provokasyon ile olmuş̧ ısırılma dışı kedi temasları
- Son 6 ay içinde tam doz olarak temas sonrası kuduz aşışı uygulanmış kişiler
Tüm yaralanmalarda yara bol su ve sabunla yıkanmalı
Tüm yaralanmalarda yara yerinin yaralanma vaktine bakılmaksızın, virüsün mekanik olarak uzaklaştırılması için en kısa müddette akan bol basınçlı suyun altında ve sabunla yeterlice yıkanması gerektiğine vurgu yapan Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Yıkama işlemi bittikten sonra alkol veya cilt antiseptiklerinden biri uygulanmalı. Antibiyotik kullanımına; hasta özellikleri (savunma sistemi baskılanmış hastalar, şeker hastaları vb.), yaralanma yeri (yüz bölgesi, el bölgesi, genital bölge, proteze veya ekleme yakın bölge), yara özellikleri (derin ve kemiğe ulaşan yaralanmalar, kapatma gerektiren yaralanmalar) ve yaralanma üzerinden geçen süre dikkate alınarak hekim tarafından karar verilmesi gerekir.” tabirlerine yer verdi. (BSHA-Bilim Ve Sağlık Haber Ajansı)
