Psoriasis Derneği tarafından “29 Ekim Sedef Hastalığı Farkındalık Haftası” nedeni ile düzenlenen basın toplantısında sedef hastalığını tetikleyen faktörler, tedavi yaklaşımları ve hastaların ömür kalitelerini yükseltecek bilgiler paylaşıldı. Toplantıya Psoriasis Derneği Lideri Prof. Dr. Mehmet Ali Gürer ile dernek üyeleri Prof. Dr. Sibel Alper, Prof. Dr. Emel Bülbül Lider ve Prof. Dr. Nahide Onsun katıldı.
Psoriasis Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Gürer, sedef hastalığının genetik yatkınlıkla ilgisinin yüksek olduğuna fakat tetikleyici faktörlerle oluşma riskinin artığına dikkat çekerek şu bilgileri verdi:
“Genetik yatkınlık değerli bir risk faktörüdür. Örneğin sarı ve siyah ırkta görülme sıklığı nispeten daha düşükken beyaz ırkta görülme riski daha fazladır.
Psoriasis tipik olarak tetikleyici faktörlerce başlatılabilir yahut şiddetlenebilir. Bu faktörlerin varlığı riski artırmaktadır. Bilhassa çocuk ve genç hastalarda en çok streptokokkal boğaz enfeksiyonları olmak üzere viral üst teneffüs yolu enfeksiyonları, üriner sistem enfeksiyonları, kimi ilaçlar, deride oluşan sıyrık, kesi, çizik üzere yaralanmalar, şiddetli kaşıntı ve şiddetli güneş yanıkları psoriasisi şiddetlendirebilir. Tekrarlayıcı viral ve bakteriyel enfeksiyonu olan (özellikle beta hemolitik streptokok çocuklarda), çoklu ilaç kullanımı olan hastalarda tetikleyen ilaçlar varsa risk artmaktadır. Gerilim, psoriasisi tetiklediği çok âlâ bilinen bir faktör olup, gerilimli bir olaydan 1-3 ay kadar sonra hastalığın ortaya çıktığı yahut şiddetlendiği gözlenmektedir.”
Obezitenin hastalık riskini artıran bir öbür kıymetli faktör olduğunu aktaran Dr. Gürer, sigara ve alkol tüketiminin de hastalığın seyrini olumsuz etkilediğini söz etti.
“SEDEF HASTALIĞINA DİĞER HASTALIKLAR DA EŞLİK EDİYOR”
Prof. Dr. Nahide Onarır Onsun, hastalığın bedende yarattığı olumsuz tesirleri şöyle anlattı:
“Sedef hastalığı büyük oranda deride görülmesine karşın birtakım dışarıdan görünmeyen hastalıklara da yatkınlık oluşturur. Birtakım sedef hastalarında eklem tutulumu gözlenebilir ve psoriatik artrit oluşabilir. Bu hastalığın sedef hastalarında gelişme oranı yüzde 20-30 civarındadır. Başlangıçta görülmese bile vakit içinde gelişebilen ve romatizmal hastalıklarla karıştırılabilen psoriatik artrit hastalığına, vaktinde teşhis ve tedavi yapılmazsa deformitelere ve iş görmezliğe yol açabilir. Sedef hastalarında ayrıyeten Crohn hastalığı üzere bağırsak hastalıkları, insülin direnci, diyabet, yüksek tansiyon, obezite, kalp ve sirkülasyon sistemi hastalıkları ve erken yaşta miyokard infarktüsü daha sık görülür.”
“SEDEF HASTALARINDA DEPRESYON ORANI DAHA YÜKSEK”
Prof. Dr. Sibel Alper de hastalığın şiddetinin her hasta için his durumuna nazaran başka kıymetlendirilmesi gerektiğini belirterek ruhsal yansımalarını şöyle anlattı:
“Psoriasis toplumsal damgalamadan fizikî engelliliğe ve duygusal bozukluklara kadar birçok alanda olumsuz tesirleri olabilen kronik bir hastalıktır. Sedef hastalığı deri belirtileri görünür olduğu ve uzun sürebildiği için hastalarımızın ömür kalitesini kıymetli ölçüde tesirler. Ellerde bulunan deri lezyonları kimi mesleklerde çalışmayı, spor yapmayı hatta günlük mesken işlerini bile güç hale getirebilir. Hastalığa yakalanmış bireyler, görünümleri hakkında içekapanık hissedebilirler ve çekingenlik, özgüven eksikliği yaşayabilirler. Bireyler, çalışma hayatında ayrımcılığa ve toplumsal izolasyona yol açabilen damgalanma algısı sonucu olarak ruhsal ıstırap çekebilirler. Sedef hastaları aile ve toplum içinde yaşadıkları dışlanma nedeniyle aktif biçimde topluma katılmada meseleler yaşamaktadırlar. Hastaların %25’inde depresyon ve anksiyete, %10’unda ölme isteği, %5,5’inde intihar fikri görülürken, soysal ve cinsel sorunlar de yaygın olarak rastlanmaktadır.”
“TEDAVİ HER HASTA İÇİN FARKLI PLANLANMALI”
Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, psoriasisin tedavi süreci ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Psoriasis tedavisinde hakikat tedavi her hastaya nazaran değişir. Tedavinin muvaffakiyetle uygulanabilmesi için hastaya kâfi vakit ayırmak, risk faktörlerini güzel tahlil etmek ve tedavi seçenekleri hakkında eğitim vererek hastanın tedaviye iştirakini sağlamak gerekir. Tedavi çoğunlukla uzun solukludur ve sonuçta döküntülerin tam yahut tama yakın oranda silinmesi sağlanmalıdır. Tedavi kesildiği takdirde tıpkı öbür kronik hastalıklar üzere psoriasisin de nüksetme riski vardır. Bu süreç düzgün yönetilmezse hastalar aktifliği ve güvenilirliği ispatlanmamış kelamda bitkisel yahut alternatif tedavi kürlerinin maddi ve manevi mağduru olabilir.
“KALP DAMAR HASTALIKLARI VE KARACİĞER YAĞLANMASINA NEDEN OLABİLİR”
Psoriasis kronik seyirli hayat uzunluğu devam edebilen bir hastalıktır ve tedavi edilmediği takdirde bilhassa şiddetli seyreden hastalarda ateroskleroz, kalp damar hastalıkları ve karaciğer yağlanması, eklem tutulumu üzere bir seri yan hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Tedavinin bir gayesi de hastalığı tetikleyen, şiddetlendiren faktörlerin tespiti ve ortadan kaldırılması, doğum, ameliyat üzere hayat içinde gelişen olaylarla tedavinin seyrinin ve halinin revize edilmesidir.
“ADAY HASTALARIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU TEDAVİYE VAKTİNDE ERİŞEMİYOR”
Sedef hastalığının tedavisinde kullanılan ve ispata dayalı aktifliği ispatlanmış tedavilerin çabucak hemen hepsi Türkiye’de bulunmaktadır ya da milletlerarası onayları ile paralel ülkemizde kullanıma girmektedir. Bu tedavilerin belli kriterlere dayanarak ülkemizde geri ödeme kapsamında olması başka bir sevindirici durumdur. Lakin eğitim araştırma ve üniversite hastanelerinde reçete edilebilen bu ilaç tedavilerine aday hastaların büyük çoğunluğunun tedaviye vaktinde erişemediğini görüyoruz. Bunun altında birçok faktör yer alabilir örneğin hasta ve doktor gözünde hastalığın deriye hudutlu yalnızca topikal ilaçlarla tedavi edilmesi gereken bir durum olarak görülmesi, hastanın tabipler tarafından hakikat tedaviye yönlendirilmemesi, hastalık ve tedavisi ile ilgili medyada palavra yanlış bilgilendirmeler ve suistimale açık bir mevzu olması sayılabilir.”
