31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü kapsamında açıklamalarda bulunan Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, sigara bağımlılığının tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu söyledi. Azaltarak ya da yerine elektronik sigara kullanarak bırakmaya çalışmanın faal usuller olmadığına vurgu yapan Bhais, “Daha az zararlı olduğu düşünülerek bu ürünleri kullanmak, ileride görülebilecek zarara dair kaygıyı azaltarak, bırakma motivasyonunu düşürüyor. Sigara içilmesi yasak alanlarda da kullanılabilmesi davranışı sıklaştırmaya sebep oluyor.” ikazında bulundu. Nargile, aromalı sigaralar ve elektronik sigaralardaki tehlikeye dikkat çeken Bhais, “1 nargile 4-5 paket sigaraya eş değer. Elektronik sigaraların özellikle akciğer, kalp, ağız ve diş sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu görülüyor. Aromalı sigaralarsa kanser riskini yükseltiyor.” dedi.
Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, 31 Mayıs ‘Dünya Tütünsüz Günü’ kapsamında sigara bağımlılığı hakkında açıklamalarda bulundu.
Bu kriterlerden ikisi sizde varsa bağımlısınız
Ruhsal hastalıkların tanısal el kitabına nazaran sigara bağımlılığını tanımlayan Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, bir kişinin bağımlı sayılabilmesi için oluşması gereken kriterleri sıraladı ve bu kriterlerden en az ikisinin varlığı durumunda sigara bağımlılığından kelam edilebileceğini söyledi:
– Son on iki aylık mühlet içinde planlanandan daha fazla ya da uzun periyodik olarak sigara kullanmak
– Sigarayı bırakmak ya da denetim altında tutmak için daima bir istek duymak ve başarısızlıkla sonuçlanan teşebbüslerde bulunmak
– Sigara kullanımı ile ilgili etkinliklere çok vakit ayırmak
– Sigara kullanmak için ağır bir istek duymak
– Sigara kullanımı nedeni ile işte, okulda ya da meskendeki pozisyonun gereği olan en önemli sorumlulukları yerine getirememek
– Sigara kullanımı nedeniyle bedensel, ruhsal yahut toplumsal sıkıntılar yaşanmasına karşın kullanmaya devam etmek
– Sigara kullanımı nedeniyle bir kadro toplumsal, cümbüş ya da iş ile ilgili aktifliklerin azaltılması ya da bırakılması
– Sigara kullanımına karşı tolerans gelişimi nedeni ile artan ölçülerde tütün kullanmak ya da birebir ölçüde kullanmaya karşın bariz olarak daha az tesir yaşanması
– Sigara içilmediği vakitlerde huzursuzluk, sonluluk, dikkat ve odaklanmakta sorun üzere mahrumluk belirtilerinin yaşanması
Yaşam uzunluğu 100 sigara içmiş kişi bağımlı kabul ediliyor
Tütün eserlerinin kullanım biçiminin değişiklik gösterebileceğini kaydeden Bhais, “Bazı kişiler her gün düzenli olarak sigara kullanırken bazıları arada sırada sigara içer, bazıları da bırakmış kişilerdir”. Bu bireylerin hepsi bağımlı mıdır sorusu gelebilir. Dünya Sıhhat Örgütü sigara içimine dair birtakım tanımlamalar yapar. Her gün en az 1 sigara içen küme, 30 günde günlük 1 taneden daha az sigara içen küme ve orta sıra içen (sosyal ortamlarda) küme formunda tanımlamıştır. Özetle hayatı boyunca toplam 100 adet sigara içmiş olan kişi ‘sigara içen’ olarak kabul edilmektedir.” diye konuştu.
Aromalı sigaralar kanser riskini yükseltiyor
Özellikle gençler ortasında kullanımı yaygın olan aromalı, mentollü sigaraların daha fazla bağımlılık yapma ihtimalinden öte bu eserlerin kanser riskini arttırması ile ilgili çalışmalar olduğuna dikkat çeken Bhais, “Bu konuda yapılan çalışmalarda mentol aromalarının kanser yapıcı bileşik bulundurdukları ve uzun süre kullanımları ile pulegon isimli bir yağa dönüştükleri bildirilmiştir. Öyle ki bu sebeple Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) 2019 yılında ABD’de mentollü sigara kullanımını yasaklamıştır. Bu risk aynı şekilde elektronik sigara kullananlarda da vardır.” ihtarında bulundu.
Elektronik sigaraların kalp, ağız ve diş sıhhati üzerinde olumsuz tesirleri var
Sigarayı bırakmak ya da azaltmak isteyenlerin basamak olarak elektronik sigaraya yönelmesini de değerlendiren Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, “Çok bilinen bir yanılgı olmasına karşın elektronik sigaraların sigarayı bırakmada yardımcı olduğuna dair bilimsel bir delil yok. Bilakis bireylerin, yardımcı olduğunu ya da daha az ziyanlı olduğunu düşünerek, bu eserleri kullanması ileride görebilecekleri ziyana dair telaşlarını azaltarak, bırakma motivasyonlarını da düşürüyor. Sigara içilmesi yasak alanlarda kullanımın olması ya da 18 yaş altı şahısların de bu eserlere ulaşabiliyor olması da bırakmaya yardımcı olmadığı üzere davranışı sıklaştırmaya sebep oluyor.” tabirlerini kullandı.
Elektronik sigaraların zararlarına da dikkat çeken Bhais, “Elektronik sigaralar yakın dönemde piyasaya çıktığı için kullanımın uzun vadede sonuçlarını gösteren araştırmalar yeni yeni ortaya çıkmaktadır. Çıkan sonuçlar özellikle akciğer, kalp, ağız ve diş sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğunu gösteriyor.” dedi.
1 nargile 4-5 paket sigaraya eş değer
Bazı bireylerin nizamlı sigara kullanmasalar da nargile kullandıklarına değinen Bhais, “Bunun bağımlılık olmadığını, sosyal bir kullanım olduğunu ya da zarar vermeyeceğini düşünürler. Ancak gerçek şu ki içinde bulunan nikel, kurşun, kobalt oranlarının sigaradan daha yüksek olması sebebiyle 1 nargile 4-5 paket sigaraya eş değerdir. Ayrıca birçok kişinin kullandığı ve yeterince dezenfekte edilmeyen nargileler verem başta olmak üzere birçok bulaşıcı hastalığa yakalanmak için de risk oluşturmaktadır.” biçiminde konuştu.
Sigara bağımlılığı tedavi edilebilir ancak büsbütün yok olmaz
Diğer bağımlılıklar üzere sigara bağımlılığının da tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu vurgulayan Bhais, “Kişi sigarayı bırakabilir. Bırakma durumunda sigara bağımlılığı hastalığı pasif durumda olur. Beyindeki sigarayı tanıyan hücreler uyku haline geçer. Kişinin kullanımı olmaz lakin içme isteği olabilir. Lakin kişi içmeden bu istek anlarını geçirebilir. Tekrar kullanımın olması durumunda hastalık tekrar alevlenir. Kullanım bir müddet sonra denetimden çıkar ve kişi bir mühlet sonra eski kullanım nizamına döner. Yani sigara bağımlılığında tedaviden kastedilen; ‘düzelir ama asla tamamen yok olmaz’. Kişi bıraktıktan 5 yıl sonra bile içmeyi denese tekrar eski içme tertibine dönebilir.” tabirlerini kullandı.
Azaltarak bırakma faal bir yol değil
Sigarayı bırakma tedavisinde temel belirleyicinin kişinin motivasyonu olduğunu belirten Bhais, “Araştırmalar azaltarak bırakma ya da düşük nikotin içeren ‘light’ sigaralar içmenin bırakmada aktif formüller olmadığını gösteriyor. Bu sebeple büsbütün bırakmak üzerine bir tedavinin muvaffakiyet talihi daha yüksek. Bırakma teşebbüsünde profesyonel bir dayanak almak da muvaffakiyet talihini arttırır. Sigara bırakma polikliniklerinde bırakmaya yardımcı olması için ilaç dayanağı, nikotin yerine koyma tedavisi ve bırakma stratejilerini planlamak ismine psikoterapi takviyesi alınabilir.” diye konuştu.
Uygulanan sisteme örnek veren Bhais, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Danışanın birinci olarak bir tabip tarafından genel muayenesi yapılır ve sigara bağımlılığı açısından kıymetlendirilir. Kişinin muhtaçlığına nazaran ilaç yahut psikoterapi takviyesi tedaviye eklenir. Tedavide iki kademe vardır: Bırakmak ve sürdürmek. Her iki tedavi etabı için de farklı maksatlar vardır. Bilhassa bırakma sonrası birinci 1 hafta, 1 ay ve 3 aylık süreçler tekrar başlama riskleri açısından değerli olduğu için bu periyotlar birlikte aşılır. Terapilerde kişi riskli durumları, kendisini tekrar kullanıma döndüren sebepleri ve kullanmamak konusunda işe yarayan metotları daha âlâ fark ettiği için daha uygun stratejiler bulabilir.” (BSHA)
