Kahramanmaraş Merkezli zelzelelerin üzerinden tam bir ay geçti. Sarsıntıların yaşandığı vilayetlerde sıhhat hizmetleri sunumu, genel barınma, içme suyu, hijyen mevzularında son durum hakkında Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA) dört ilin tabip odası liderleriyle görüştü.
Depremin merkez ili Kahramanmaraş başta olmak üzere öbür vilayetlerde de öncelikli sorun barınma alanlarındaki eksiklikler ve hijyen konusu oldu. Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep ve Adana tabip odaları liderleri, salgın riskine dikkat çekerek “Depremzedelerin barınma meseleleri kalıcı olarak çözülmelidir, çadır içi soba kullanımlarından kaynaklı karbonmonoksit zehirlenme hadiseleri artıyor, hijyen konusunda önemli adımlar atılarak tuvalet, banyo, içme ve kullanım suyu problemleri kesin olarak tahlile kavuşturulmalıdır” dedi.
Yıkım Atıklarının Bertarafı Kurallara Uygun Yapılmalıdır
BSHA’nın görüştüğü dört ilin tabip odası liderleri sarsıntı bölgelerinde insan ve etraf sıhhatini tehdit eden bir başka ögeye da dikkat çekti. Liderler, büyük yıkımların ve can kayıplarının yaşandığı kentlerde yıkım atıklarının bertarafı konusunda ihtimamlı bir çalışma yapılmasına vurguda bulundu. Oda liderleri, “yıkımı gerçekleştirenlerin yüksek esirgeyici maske kullanmaları ve yıkım atıklarının insan sıhhatini riske atmayacak alanlara atılması zorunludur” diye konuştu.
Deprem Bölgesindeki Barınma Sorunu Acele Halledilmeli
Kahramanmaraş Tabip Odası Lideri Dr. Lütfi Tiyekli: Depremin üzerinden bir ay geçti. Kahramanmaraş’ta sıhhat hizmetleri istikametinden Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde olağanlaşmaya çalışılıyor, poliklinik hizmetlerine başlanması planlanıyor. Üç bina ile hizmet veren Kahramanmaraş Devlet Hastanesi’nin ana binası Necip Fazıl Kent Hastanesi’nin binası kullanılamayacak halde olduğu için boşaltılacak. Yörükselim Ek Hizmet Binası hizmet vermeye başladı. Şu anda poliklinikler de dahil olmak üzere sıhhat hizmeti veriliyor. Çocuk hastanesi ek binası da şu anda hizmet vermektedir. Özel hastaneler açısından da hizmet verilmeye yavaş yavaş başlandı. İki özel hastane kullanılamaz durumdaydı. Bu hastanelerin kardeş hastaneleri de hizmet vermeye başladı. Birinci basamakta da aile sıhhati merkezlerinden binaları sağlam olanlar hizmet verme sürecine girdi. Bunun yanında insanların toplu yaşadığı çadırkentlerde şu an birinci basamak hizmetleri veriliyor.
İçme suyu konusunda hala şebeke suyu içilmeye elverişli değildir. İçme suyu sıkıntsı kelam konusu, yardımlarda aksama yaşanınca kasvet görünür hale geliyor. Barınma gereksinimi hala tam olarak karşılanamadı. Çadır gereksinimleri hala var. Bir ay geçmiş olmasına karşın zelzele bölgelerinde öncelikli sorun barınmadır diyebiliriz.
Salgın konusunda en çok korktuğumuz ishal ve gibisi hastalıklardır. Riskleri takip ediyoruz şu ana kadar salgın denilebilecek önemli bir durumla karşılaşmadık fakat bu salgın yaşanmayacağı manasına gelmiyor. Çadırkentlerdeki hayat kurallarının, hijyen şartlarının ve tuvalet imkanlarının acil olarak uygunlaştırılması lazım. Sıhhat hizmetlerinde yoğunluk tıkanma yaşanmaması ismine, hijyenin ve pak suyun sağlanması çok kıymetlidir. Yeni kurulacak yerleşim alanlarında bu mevzularda eksikliklerin olmaması öncelikli talebimizdir.
Yardımlar konusunda sürdürülebilir olunmalıdır. Sarsıntı bitti bir ay geçti artık hiçbir şey göndermeye gerek yok mantığına asla girilmemelidir. Burada hala gereksinimler var. Ve bu muhtaçlık süreci 1-2 yıl daha devam edecektir kanaatindeyiz.
Enkaz kaldırma çalışmalarında çok dikkatli ve ihtimamlı olunması gerekiyor. Hala yakınlarına enkazlardan ulaşmaya çalışan, yakınlarını bulamayan depremzedelerimiz mevcuttur. Enkaz altlarında hala cansız vücutlar var.Enkazların bertarafı sıkıntısı çok büyük ehemmiyet arz ediyor. Yıkım atıklarının hakikat yerlere aktarılması, moloz kaldırma çalışmalarında uygun tekniklerin kullanılması da etraf ve insan sıhhati açısından büyük kıymet taşımaktadır.
GAZİANTEP: “SU SORUNU ALARM VERİYOR”
Gaziantep Tabip Odası Prof. Dr. Mehmet Yılmaz: Gaziantep merkezde 1700 civarında acil yıkılacak bina var. 24 tane binanın da 10’dan fazlası çöktü. 6000 orta hasarlı, 53 bin az hasarlı bina var. Kent genelinde 150 bin olağan bina var. Nurdağı’nda 12 bin civarında can kaybımız var. Merkezde 500-600 ortasında bir can kaybı ölçüsü belirtiliyor. İslahiye’de Bakan Bey’in açıkladığı bir sayı var lakin can kaybının 12 binden daha fazla olduğunu varsayım ediyoruz. Nurdağı’nda ayakta kalan bir bina yok. Tüm binalar hasarlı ya da yıkık İslahiye’de de durum buna benzeri.
Tıbbi malzeme ve sıhhat manasında takviyeler sunuluyor. Gaziantep Tabip Odası olarak İslahiye ve Nurdağı’nda çalışmalar yürütmekteyiz. Sıhhat müdürlüğü bünyesinde de çalışmalar yapılıyor.
Barınma konusunda önemli adımlar bekliyoruz. Çadırkentlerde geçen hafta karbonmonoksit zehirlenmeleri olayları görüldü. Çadır içi ısınmalardan kaynaklı olarak zehirlenme olayları yaşanıyor.
Su problemi evvelden yoktu lakin alarm veriyor. Su önümüzdeki günlerde sorun olacak üzere duruyor. Kentin su şebekesi kullanıma uygun lakin içmeye uygun değil. Önümüzdeki günlerde su önemli bir sorun olarak karşımıza çıkabilir.
Sağlık hizmeti sunan insan sayısı giderek azaltıldı. Bakanlıktan istekli gelen tabip ve işçi sayısında azalma var UMKE takımları için de birebir durum geçerlidir. Hijyen, tuvalet, duş sorun olmaya devam ediyor.
Salgın açısından uyuz ve bit olay sayısı çok. Müdürlüğün verdiği ilaçlar var, temin ediliyor ancak duş alanları, hijyen şartları olmadığı için ilaçlarla salgın riskini baskılamak çok uzun vadede mümkün değildir. İslahiye Devlet Hastanesi’nin ayakta kalmış olması bölge için büyük bir baht oldu. Bu hafta Muş, Ağrı, Van, Mardin, Siirt, Şırnak ve Konya’dan gelen tabip arkadaşlar ve sıhhat işçileri kente geldi.
Yıkım Atıkların kaldırılması konusunda ileriye dönük olarak asbest ile ilgili tedbir alınması, yıkım atıklarının kaldırılmasında daha ihtimamlı hareket edilmesi zaruridir. Enkaz atıklarının kaldırılırken molozların sulanması çok kıymetli bir uygulamadır. DSÖ’nün de ülkemizde yönetmelikle de belirlenmiş kurallar çerçevesinde bu atıkların bertarafı yapılmalıdır. Yıkım atıklarının adabına uygun biçimde toplanmasını talep ediyoruz.
“HASTANELERİNİZ YIKILIYORSA SIHHAT SİSTEMİNİ TOPARLAYAMAZSINIZ”
Adana Tabip Odası Dr. Selahattin Menteş: Adana sarsıntılarda, Türk Tabipler Birliği tarafından lojistik merkez ilan edildi. Adana’dan öteki zelzele bölgelerine dayanak oluyoruz. Zelzelenin birinci ayına girdik. Saha seyahatlerimizde gördüğümüz ayrıntılar var. Yıkılması gereken orta hasarlı binalar var. Hala meskenlerine girmeyen, çadırlarda yaşayan beşerler var. Vakit geçtikçe de yeni gereksinimler ortaya çıkıyor.
Temizlik, hijyen mevzuları sorun olarak hala karşımızda duruyor. Şu an alanda en büyük sorun hala elektrik, suyun, sağlıklı verilememesidir. Toplu hayattan kaynaklı ortaya çıkabilecek yeni sıkıntılara hamileyiz.
Salgın konusunda bu coğrafyada yaklaşık beş yıldır uyuz ve bit üzere dertlerimiz vardı. İnatçı uyuzlar vardı ancak bu süreçte bu sıhhat meseleleri katlanarak artıyor. Zelzele sonrası kalabalık ortamda ömürden kaynaklı hijyen eksiklikleri nedeniyle artışlar yaşanıyor. Hijyene dikkat edilmiyor. Su yok, duş imkanı yok, ortada kanalizasyon diye bir şey yok. Şayet biz bir salgın istemiyorsak, salgın olmamasını istiyorsak sıhhat sisteminin bir an evvel organize edilmesi lazım. Gerekirse halkın ayağına gezici sıhhat hizmetleri oluşturulması lazım. Depremzede doktor ve arkadaşlarımızın dinlendirilerek yeni dinamik destek güç gönderilmesi lazım.
Hatay’da malesef sıhhat sisteminin düzelmediği ve düzelme emarelerinin de görülmediği bir durum var. Devletin Hatay’da hizmet verdiği bir hastanesi hala yok. Aile sıhhati merkezleri kapalı, yok, yıkılmış durumdadır. Bir an evvel gelecek jenerasyonları da kaybetmemek için çocukların aşılanması, hamile takiplerinin yapılması lazım. Bunların bir an evvel sağlıklı bir biçimde koordine edilmesi lazım
Sağlık Bakanlığı’ndan beklentimiz şudur. Yorulan sıhhat çalışanlarının değiştirilmesi, yeni arkadaşlarla destek edilmesi, gerekirse gönüllülerin sayısının çoğaltılmalıdır. Adana’dan sıhhat çalışanları Hatay’a gidiyorlar fakat yıllık müsaadelerini kullanıp gidiyorlar. İlaç, reçete yazamıyorlar. Fakat elinizdeki ilaçları verebiliyorsunuz. Taşıma suyla nereye kadar gidilebilir. Bu formda bir toparlanma olmaz.
Barınma külfetlerinin bir an evvel çözülmesi gerekmektedir. Barınma derken oraya bir çadır kurma, buraya bir konteyner kurmak tahlil değildir. Kanalizasyona bağlanan, duş alanlarının olduğu, tuvalet sistemlerinin profesyonelce kurulduğu bir sistem oluşturulmalıdır.
Yıkım atıklarının bertarafı konusunu çok önemsiyoruz. Siz atıklarınızı Asi Nehri’ne atarsanız olmaz! Etrafa ziyan vermiş olursunuz münasebetiyle tarıma ziyan verirsiniz. Bu defa tarımda meşakkat başlar. Birinci günden bu yana güzelleşme ve toparlanmalar var lakin bunların daha önemli bir formda koordine edilerek yapılması gerekmektedir.
Osmaniye’de de 800’lere varan bir can kaybımız var. Çok fazla yıkılan yer var lakin en azından Osmaniye ve Adana üzere yerlerde devletin sıhhat tesisleri, hastaneleri ayakta kaldı. Bu çok değerli bir şey. Biz hastanelerimizi hakikaten yıkılmayacak biçimde yapmak zorundayız. Şayet sizin hastaneleriniz yıkılıyorsa sıhhat sistemini toparlayamazsınız.
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin orta hasarlı olması Adana’nın sıhhat sistemini etkiledi. Bir an evvel artık organize bir biçimde sıkıntıların kamu eliyle çözülmesi, insanlara sağlıklı, su, elektrik ve barınma imkanının sağlanması gerekmektedir.
“BİR TANE DEVLET HASTANEMİZ KALDI”
Hatay Tabip Odası Lideri Sevdar YılmazHatay Tabip Odası Dr. Sevdar Yılmaz: Sağlık tesisleri manasında Hatay’da 15 kamu hastanesinden yalnızca faal olarak 1 adedinde şu anda hizmet veriliyor. Ameliyat, ağır bakım, diyaliz hizmetlerinde 1 tane hastane var. Geriye kalan öbür hastaneler fonksiyonsuz durumda. Dörtyol Devlet Hastanesi Hatay’da tek ayakta kalan ve hizmet verilen hastanedir. Fakat Hatay Dörtyol Hastanesi’nde de çok fazla eksiklikler var. Giderilmesini talep ediyoruz. Ayakta kalan tek hastane olması nedeniyle yaptığımız Dörtyol Devlet Hastanesi’nde incelemelerde bulunduk.
Temiz su gereksiniminin sürekliliğinin sağlanması, içme suyu ve kullanma suyunun da acilen çözülmesi gerekmektedir. Tuvalet, banyo gereksiniminin kaliteli, hijyen kurallarına uygun ve kâfi sayıda süratle halledilmesini talep ediyoruz.
Su sorunu haftasonu toplumsal medyada gündem oldu. Valilik sorunun toplumsal medyada paylaşanlara süreç yapılacağı konusunda uyardı. Halbuki bu yaşanan bir problemdi lisana getirilir getirilmez birçok yerden de su getirilmeye başlandı. Birinci günlerde sokak başlarında yüzlerce, binlerce su vardı. Fakat vakit geçtikçe, yardımlar da kesilmeler olunca meseleler kaybolmuyor, gün yüzüne çıkıyor. AFAD’ın bu işe el atması ve su sıkıntısının sürdürülebilir bir halde çözülmesi gerekiyor. Taşıma suyla değirmen dönmez.
Şebeke sularının kullanılabilir hale getirilmesi için çok süratli bir tamirden geçirilmesi gerekmektedir. Yoksa uzak yerlerden tankerlerle su getirilmesiyle bu sorun çözülemez. Kimyasal, biyolojik tahliller yapılıyor hem TTB hem de Sıhhat Müdürlüğü tarafından fakat sorunun acilen çözülmesini talep ediyoruz.
Salgın var diyemeyiz fakat bu olmayacağı manasına da gelmiyor. Tüm makûs hijyen şartlarına karşın ilaçlarla baskılanan bir salgın durumu var. Türk tabipler odası olarak psikiyatri kliniği de kurduk. Bu çeşit durumlarda yakın kaybından ötürü önemli travmalar yaşayıp intihar eden şahıslar de olabiliyor. Ruhsal açıdan da psikiyatri poliklinikleri köyler de gittiler.
Sağlık Bakanlığı kendi bünyesinde çalışan çalışanları alanda görevlendirdi. Lakin biz TTB ve Hatay Tabip Odası olarak zelzelenin ikinci gününden itibaren gruplar oluşturduk. Araçlar kiralandı ve bu araçlarla hekim, hemşire, psikologlardan oluşturulan gruplarla köylere ulaşarak, her gün gidip ilaç takviyesi verdik.
Kronik hastalıklara sahip bireylerin ilaca erişimleri konusunda da önemli çalışmalar gerçekleştirdik. Türkiye Eczaneler Birliği sahra eczaneleri açarak, fiyatsız ilaç temini sağladı. Çok değerli bir çalışmaydı teşekkürlerimizi sunuyoruz. İstekli eczacılar bölgede çabucak yer alarak fiyatsız eczaneler kurdular. Şu ana kadar 170 köye ulaştık. Sıhhat Bakanlığı ikinci üçüncü haftadan sonra alana indi.
Enkaz kaldırma çalışmaları süratli bir biçimde yapılıyor. Asbest riskine karşı maske takılması zaruridir. Akciğer kanseri olaylarının artmaması için, farkındalık yaratmak için 750 tane maske de dağıttık. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
