Türk Hemşireler Derneği (THD) Genel Lideri Azize Atlı Özbaş, Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA) instagram canlı yayınına katılarak genel Yayın Direktörü Gazeteci-Yazar Erkan Doğan’ın konuğu oldu. Canlı yayında 6 Şubat Depremleri’nde birinci günden bugüne dek misyon alan istekli hemşirelerle gerçekleştirdikleri çalışmalar, hemşirelerin daha güzel şartlarda çalışmak için Avrupa’ya göç etmeleri ve THD Hemşire Göç Eğilimi Araştırması, hemşirelere tabip yetkisi üzere hususlardaki soruları yanıtlayan Azize Atlı Özbaş, dernek çalışmaları ve hemşirelerin mesleksel talepleri ve sıkıntılarından bahsetti. Türkiye’de Fırat Üniversitesi ve Kilis Üniversitesi’ndeki sıhhat bilimleri enstitülerindeki hemşirelik kısımlarında alan dışı öğretim üyelerinin atanması, hatta kısım liderlerinin da alan dışından olması sıkıntılarına yönelik de THD olarak teşebbüslerde bulunduklarının altını çizen Özbaş, orta öğretim hemşirelerinin atanamama meselesine yönelik THD olarak Sıhhat Bakanlığı’na hemşire açığı konusunda belirttikleri sayılarda orta öğretim hemşirelerinin de yer aldığına dikkat çekti. Kendisinin de orta öğretim mezunu bir hemşire olduğunu ve eğitimini lisans seviyesine taşıdığını belirten Özbaş, atama bekleyen tüm orta öğretim hemşirelerinin de ataması yapılsa bile ülkedeki hemşire açığının kapanmayacağına dikkat çekti.
Hemşireler Hekim Yetkisi Değil Özlük Haklarının Güzelleştirilmesini İstiyor!
THD Lideri Özbaş, Cumhurbaşkanı ve AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘hemşirelere tabip yetkisi’ vaadi açıklaması ile ilgili sorulan soruya şöyle karşılık verdi: “Herkes kendi mesleğinin sonları dahilinde kendi mesleğini yapsın. Bizim tabiplerin yaptığı işleri yapmak o yetkilere sahip olmak üzere bir niyetimiz yok. Biz hiç kimsenin yardımcısı da değiliz. Hemşire yetkilerini istiyoruz, mevzuatı uygulanmasını, uzman hemşirelik sisteminin tertibe sokulmasını istiyoruz. Bizim dernek olarak da ideolojimiz toplum sıhhatidir kişisel çıkar kelam konusu olamaz. Şayet bir küme hemşirelerden dayanak istiyorsa hemşirelere verecekleri kelamlar tabip yetkisi değil Türk Hemşireler Birliği’nin kurulması olmalıdır. Hemşirelerin özlük haklarının güzelleştirilmesi, hemşireyi yok sayan bir teşvik sistemi varken, modül başı iş üzerinden fiyat alıp da onun üzerinden sıhhat çalışanları birbirini düşüren bir sistem varken bu türlü bir vaatte alandaki iş barışını bozacaktır.”
Depremde, Selde, Yazın Sıcakta Depremzedelerin Yanında Olacağız
11 vilayette yıkımlara neden olan 50 binden fazla insanın hayatını kaybettiği 6 Şubat Depremleri’nin birinci gününden bugüne THD tarafından gerçekleştirilen çalışmalar hakkında bilgi veren Özbaş, “Hepimizin yüreğinde acı bırakan bir süreç yaşıyoruz hala bu sürecin içerisindeyiz. Sarsıntı anında, sonrasında planlamalarla çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Biz dernek olarak hudutlu bir bütçeyle ve sonlu bir iş gücüyle çalışıyoruz. Hemşirelerin yüzde 80’i kamuda devlet memuru olarak çalışır. Memur olarak çalışan bir grubuz fakat harikulâde bir durumda da hepimizin fazla mesai yapması gerekiyor. O yüzden gönüllülükle yapılan işler çok daha değerli oluyor. Yalnızca sarsıntı bölgesindekiler değil, ülkenin pek çok vilayetindeki meslektaşlarımız çok etkin çalıştılar. Birinci günlerde istekli hemşire takviyesi sağladık, süreç boyunca 4 binden fazla forma dayanağı sağladık, hijyen ile ilgili ezalar vardı. Sağladığımız irtibat ağı sayesinde tüm bölgelerdeki eksikliklere gereksinimlere yönelik erişimimiz mümkün oldu. 32 tane özel kısım derneğimiz var. Diyaliz transplantasyon derneğimiz sarsıntının birinci anlarından itibaren çalıştık. Kitapçık oluşturduk, online erişime açtık, afet bölgesindeki bireylerle nasıl irtibat kuracakları ve gibisi mevzularda bilimsel dayanak sağladık. Halka yönelik bilgilendirme broşürlerimiz oldu. Depremzede meslektaşlarımızın zorla çalıştırılmaları üzere durumlarda teşebbüslerde bulunduk, Bakanlık nezdinde teşebbüslerdi. Kazanımlarımız oldu müracaatımızdan iki gün sonra Sıhhat Bakanlığı İdari Müsaade Genelgesini yayımladı. Biz dernek olarak bütün sarsıntı bölgesini ilçe ilçe gezdik, raporlar tuttuk. Adıyaman’da bir çadırımız oldu, şu anda konteynırda birinci basamak hizmetler veriyoruz. İstekli meslektaşlarımız yıllık müsaade alarak istekli faaliyetlerini sürdürüyorlar. Ankara’da Yenimahalle Belediye’sinde kısım derneklerimizin takviyesi ile psikoloji kısım dernekleri üzere depremzede vatandaşlarımıza tarafımıza ayrılan iki ofiste hizmet veriyoruz. Diyabet, pediatri, hamilelerle ilgili çalışmalar yürütülüyor. Biz zelzelenin akut safhasında sıhhat sisteminin sürdürülmesi meslektaşlarımızın desteklenmesi ile ilgili çalıştık. Gönüllülük aslı ile birinci günden itibaren çalışmalarımıza devam ediyoruz. Gaziantep şubemiz de Nurdağı’nda hami hizmetlerle ilgili çalışmalar yürütüyor. Yaz devrini de çok önemsiyoruz. Yaz periyodunda de bölgede olacağız” dedi.
Hemşire Göçü İle İlgili Sıhhat Bakanlığı’nda Bilgi İstedik
Türk Tabipler Birliği’nin 2023 yılı birinci üç ayında âlâ hal dokümanı alan doktor sayısı bilgilerini yayınlamasının akabinde artan doktor göçü sayılarına hemşire göçü de önemli bir artış var. Hemşire Göçü Eğilim Araştırması hakkında bilgi veren Genel Lider Özbaş, hemşire göçünün de ağır bir biçimde meydana geldiği ülkemizde THD tarafından gerçekleştirilen, yurt dışına gitme hazırlığında olan hemşirelerin uygun hal evrakını Sıhhat Bakanlığı’ndan aldıklarını, THD’nin kaç hemşirenin düzgün hal dokümanı aldığına ait dataları bakanlıktan tekraren talep ettiklerini lakin data paylaşımı yapılmadığını söyledi. THD’nin Göç Eğilimi Araştırması ile hemşire göçü konusundaki alan çalışması hakkında bilgi veren Özbaş, “Hemşire göçünde Almanya en çok tercih edilen ülkeler ortasında yer alıyor. Bize nazaran hemşirelik hizmetleri manasında bizden geri durumda olsa bile özlük hakları ve maddi imkanlar açısından daha ileride olduğu için öncelikli olarak tercih ediliyor. Bizim meslektaşlarımızın esas talepleri insanca yaşamak ve yaşatmak lakin bu mümkün olmayınca Almanya’da hasta bakıcılık ile hemşirelik ortasında bir noktada uygulanan hemşireliği bile özlük hakları ve maaş konusunda daha güzel olduğu için tercih etmek durumunda kalıyorlar, gitmeye çalışıyorlar. Türkiye’de kendilerini kıymetsiz hissediyorlar. Maaşları ile ilgili kendilerini kıymetsiz hissediyorlar. Şiddete maruz kalıyorlar. Yalnızca hasta ve hasta yakınları şiddeti değil, yöneticiler, yönetimciler ve öteki sıhhat çalışanlarından da baskı ve şiddet görüyor hemşireler. Hastanelerde şu anda baskı ve mobbing çok yaygın durumdadır. Bunun yaygınlaşmasının yanında bu baskıcı uygulamalar çok kanıksanmış durumdadır. Bizim ülkemizde biz temel olarak yasanın bize verdiği haklar için bile çaba ediyoruz. Biz bu arbedeyi verdiğimiz sürece haklarımızı alabiliyoruz. Bizim gerçekleştirdiğimiz araştırmaya katılan 8274 hemşirenin göç eğilimi ölçüldü, iştirakçilerin yüzde 76,3’ü; 7001 kişi Türkiye’den gitmek istediğini tabir etti. Hiç kimsenin gerçek isteği değil aslında Türkiye’den gidip, göçmen olmak ancak ekonomik zorluklar, değersizlik hissi ve daha birçok nedenle gidiyorlar” dedi.
“Bir Ülkenin Sıhhat Bakanı Bizimle Görüşme Talep Etti”
Hemşirelik mesleğinde Amerika ve Avrupa’da da İngiltere’nin hemşirelik mesleğinde çok ileri durumda olduğuna dikkat çeken Azize Atlı Özbaş, Türkiye’deki hemşirelere yurt dışından ağır talep olduğunu lisana getirdi. Özbaş, “Dünya Sıhhat Örgütü dünya genelinde hemşire açığına dikkat çekerek dünyada sıhhatin geliştirilmesi için global sıhhat için hemşirelerin kilit işçi olduğunu belirtiyor. Hemşire azlığına dikkat çekmek için çok sayıda proje gerçekleştirdiler. 2000 yılının Hemşireler Yılı ilan edilmesi de bu azlığa dikkat çekmek içindi. 6 milyon hemşireye gereksinim olduğunu açıkladı. 2024 yılında bu sayının 18 milyona çıkması planlanıyor. Türkiye’den hemşire talebi epeyce fazla. Kapımızı aşındıran ülkeler var. şirketlerden bahsetmiyorum. Geliyorlar en yeterli üniversitelerin tanıtımını yapıp öğrencileri kendilerine çekmeye çabalıyorlar. Beşerler artık akın akın gidiyorlar. Bir ülkenin Sıhhat Bakanı bizimle görüşmek istedi. Fakat bizim isteğimiz yetişmiş hemşirelerimiz bizimle kalsın, toplumumuza hizmet etsin istiyoruz. Avrupa’daki Amerika’daki ülkeler için hemşire yetiştirmek istemiyoruz bizim ülkemizde aslında hemşire açığı var. Atanmıyor o öbür bir sorun lakin ülkemiz sıhhate hak ettiği yatırımı yaparsa esasen problemlerimiz çözülecektir” diye konuştu.
Hemşireler Politik Gücünün Farkında Mı?
Hemşirelerin çok mütevazi bir meslek kümesi olduğunu söyleyen Özbaş, hemşirelerin birilerini ikna etmek durumunda olmadığını belirterek politik güç konusunda şöyle konuştu: “Milletvekili adaylıklarında 12-13 tane hemşire aday adayı oldu, aday gösterilenler oldu, seçilebilecek sırada olan birkaç meslektaşımız var. Bu gündem yeni yeni konuşulmaya ve tartışılmaya başladı. Örgütlenmeyle ilgili önemli sorunumuz var. Bu sadece hemşirelerin de değil ülkenin sorunu. Bayanların ağır olduğu meslek kümelerinde örgütlenme konusunda önemli sorunlar var. karar verici önder olma konusunda cinsiyetçi bir yaklaşımımız var. Erkekler, hemşirelik mesleğe girmeye başladı ve yöneticilerin büyük çoğunluğunun erkek olduğunu görüyoruz. Mesleğimizde yüzde 10 temsiliyeti olmayan bir cinsiyetin idaredeki temsiliyeti neredeyse yarıya yaklaştığını görüyoruz. Ataerkil toplum nizamı ile ilgili kök nedenlerden kaynaklı olduğunu düşünüyoruz. Harekete geçme konusunda daha yiğit olunması gerekiyor. Derneğiz fakat yıllardır bir avuç kişi birlik üzere çalışıyoruz. Bakanlıkla pek çok konuda çalışıyoruz. Özlük hakları ile ilgili önemli kazanımlarımız var. Eylemsellik manasında yol kat etmemiz gerektiğini düşünüyorum. Bir şeyler olmaya başladı ve devam etmek gerekiyor. Meslektaşlarımız örgütlenmeye korkmasın istiyoruz.”
THD Olarak 90’ıncı Yılımızı Kutlamaya Hazırlanıyoruz
Türk Hemşireler Derneği’nin bu yıl 90’ıncı yılını kutlamaya hazırlanacağını söyleyen Özbaş, “300 bin hemşirenin 250 bini bize üye olsa kazanımlarımız çok daha farklı olacaktır. Problemlerimizle ilgili harekete geçtiğimiz noktalarda birlik olmak çok değerli. örneğin sıhhatte şiddet ya da teşvik ödemeleri konusunda bir haksızlıkla alakalı 300 bin meslektaşımızdan 100 bininin vereceği takviye çok daha tesirli olacaktır” formunda konuştu.
Görev Tanımlarınızda Yer Almayan İşleri Yapmayın!
THD olarak meslektaşlarına vazife tariflerinde yer almayan hiçbir işi yapmamalarını söylediklerinin altını çizen Özbaş, “Meslektaşlarımız misyon tarifi içerisinde olmayan lakin yapmaları istenen işleri yapmazlarsa başlarına bir iş geleceğini düşünüyorlar. Misyon yerim değiştirilir, sürülürüm telaşı taşıyor. Hemşirelik mesleği kendine ilişkin yönetmeliği olan ender mesleklerdendir. Sıhhat Bakanlığı’nca belirlenmiş bir misyon tarifimiz var lakin alanda uygulanmıyor. Hemşire her işi yapar konusunu kabullenmemeliyiz. Benim vazifem ne ise ben onu yaparım ve misyonumun ne olduğu da çok net bir formda tanımlanmıştır. Vazife tarifleri dışında işler yapmamaları için öncelikli tavsiyemiz mevzuatı bilmeleridir. Hemşirelik yönetmeliğini bilmeleri gerekiyor. Alandaki sıkıntılar ile ilgili meslektaşlarımızın her vakit yanlarında oluruz” dedi.
Veterinerler Hemşirelik Eğitimi Veriyor!
BSHA’nın gündeme getirdiği hemşirelik fakültelerinde, alan dışı öğretim üyelerinin hemşirelik eğitimi vermesi konusunda THD Lideri Özbaş, “Bu sorun aslında öğretim üyesi hemşirelerin meseleleri değil. Bu sorun ülkenin meselesidir. Mesleksel eğitimde niteliği sağlayamazsanız uygulamada da bir grup meseleleri düzeltemiyorsunuz. Fırat Üniversitesi’nde Sıhhat Bilimleri Enstitüsü’nde hemşirelik yüksek lisans öğrencilerine veterinerlik kısmı öğretim üyeleri hemşirelik öğretiyorlar. Öğretme üzere bir durum da yok aslında zira gerçek düzgün derse bile girmiyorlar. 10 saatlik ders çizelgelerini doldurmuyorlar. Lakin veterinerler hemşirelik kısmında öğretim üyesi olarak istihdam edilmiş. Bu kurum için ne kadar uygun bir pozisyonlamadır? Bu hususla ilgili YÖK’ü, Dekanlar Konseyi’ni devreye soktuk. Sonuna kadar da gideceğiz. Bu yanlıştan dönüleceğini umut ediyoruz” diye açıklama yaptı.
Kilis Ünivetsitesi’nde Hemşirelik Fakültesi’nde de Alan Dışı Öğretim Üyeleri Var!
Aynı durumun öteki bir üniversitede daha yaşandığına dikkat çeken Özbaş şunları söyledi: Kilis Ünivetsitesi’nde hemşirelik kısmı var. 11 tane öğretim üyesinin 5 tanesi alan dışıdır. Biyolog, kimyager ve besin mühendisidir. 6 tane hemşire öğretim üyesi yokmuş üzere kısım başkanlığına da biyolog ataması gerçekleştirilmiş durumda. Bu türlü bir eğitim kurumundan nasıl nitelik beklenebilir. Bu biçimdeki bir eğitim kurumunda öğretim üyelerinin yetiştirdiği hemşireden nasıl meslek kimliği beklenebilir. Takım sorunu değil bu mesleğin toplumun sorunudur. Hemşireler sizin hastanızın sorumluluğunu alacak. Ağır bakımda çalışan hemşire sizin hastanızın sorumluluğunu alacak. Herkes gittiğinde gecenin 3-5’te entübe olan 20 tane aygıta bağlı olan hastaya hemşireler bakacak. Ve bu hemşirelerin de kendi tercihi değil. Biz bir okulu tercih ederken oradaki akademik takıma mı bakıyoruz. Bu öğrencilere yazık değil mi? çocukların eğitimi için oraya yatırdığı paraya yazık. Hukuk ofisimiz çalışıyor bu mevzuyu da çok yakın vakitte gündeme getireceğiz” dedi.
Orta Öğretim Mezunu Hemşirelerin Atanamaması Sorunu
Orta öğretim hemşirelerinin atanamama sıkıntıları hakkında yöneltilen soruya THD Lideri Özbaş, kendisinin de orta öğretim mezunu bir hemşire olduğunu, eğitimini önlisans akabinde lisans seviyesine taşıdığını belirterek şöyle cevap verdi: “Ülke siyasetlerine bakarak neden orta öğretim hemşireleri var ve neden atanamıyorlar konusuna değinmek gerekiyor. bu ülkede yıllardır hemşirelik üniversite lisans seviyesinde olmalıdır biçiminde bir hengame verdi hemşireler. Bunu orta öğretim hemşireleri de destekledi. Dünyada artık lise mezunu hemşire yok denebilir. Bizim ülkemizde Sıhhat Bakanlığı’na bağlı sıhhat meslek liseleri vardı. Akabinde ulusal eğitime bağlandı. Her kasabada her ilçede bir sıhhat meslek lisesi açıldı. Sıhhat Bakanlığı 2007 yılında hemşirelik yasasını çıkarırken süreksiz unsur koydu. 5 yıl daha liselere öğrenci alacağını duyurdu. 2015 yılında liselere öğrenci alımı tekrar 5 yıl daha uzatıldı. Zira çzel sıhhat meslek liselerinden önemli para kazanan kümeler vardı. Hastanesi olmayan hocası olmayan apartman dairelerinden bozma liseler vardı. 2017 yılında Sıhhat Bakanlığı Müsteşarı açıklama yaptı. Memleketler arası statümüz açısından artık lise mezunu hemşire ile çalışılmayacağını lisans mezunu hemşirelerin atamasının yapılacağını açıkladı. Ve şu anda da iki meslek kümesinin üyelerini de birbirine düşüren bir ekmek arbedesi var. Lisans mezunu hemşireler biz üniversite mezunuyuz atama istiyoruz diyor, öteki taraftan önlisanslıların atanma talepleri var. Biz bir hemşire derneğiyiz. Bu yüzden orta öğretim mezunu atayın lisansı atamayın ya da lisansı atayın orta öğretimi atamayın üzere bir yaklaşımımız yok. Şu an ülkemizde orta öğretim lisans mezunu hemşireler de dahil olmak üzere herkesi atasalar bile kapanmayacak bir hemşire açığı var. Biz Türk Hemşireler Derneği olarak 120 bin hemşire atama bekliyor dediğimizde onun 90 bini orta öğretim mezunu meslektaşlarımızdır. Bekliyor dediğimiz kümede orta öğretim mezunu meslektaşlarımız da dahildir” diye konuştu. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)
