Dijitalleşme her alanda olduğu üzere sıhhat alanında da yarar sağlarken şahsî bilgilerin dijital alana transferi, hasta hakları, hasta mahremiyeti ve daha birçok hususta ihlallerin yaşanması da kaçınılmaz oluyor. Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA) Türk Tabipleri Birliği (TTB) Özel Hekimlik Kolu’nun çalışma alanına giren ‘sağlıkta dijitalleşme ve ihlaller’ başlığında TTB Merkez Kurulu Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı ile görüştü. TTB Lideri Fincancı, yaklaşık bir ay evvel ülkemizdeki vatandaşların hasta bilgilerinin yer aldığı bir dijital platformun öteki bir ülkeye satışı haberiyle sarsıldığımızı, dijitalleşmenin çok süratli bir değişim yarattığını, her alanda olduğu üzere sıhhat alanında da dijitalleşmenin insanı bir hak öznesi olmaktan uzaklaştırdığını söz etti.
TTB’nin Sorumluluğu Zayıflatılmaya Çalışıyor
Fincancı, TTB’nin sıhhatte dijital alan ihlalleri ile ilgili sorumluluğunun; dijital alanı denetlemek, mevzuyla ilgili hak ihlalleri, hasta mahremiyeti tespitleri doğrultusunda şikayetçi olmak, soruşturma talebinde bulunmak olduğunu fakat mahkemelere intikal eden kimi durumlarda ‘ifade özgürlüğü’ denildiğini söyledi. Söz özgürlüğü denilmesiyle de meslek örgütlerinin kontrol yetkilerinin zayıflatıldığına vurguda bulunan Fincancı, “Bu denetimi biz TTB ve Tabip Odaları olarak yapmaya çalışırken bir yandan da Yüksek Onur Kurulu’nun aldığı kararlar bazen mahkemeler tarafından bozulabiliyor. İfade özgürlüğü olarak tanımlanıyor ya da suç niteliği taşımadığı, yetkimizin olmadığı gibi bir takım kararlar çıkabiliyor. Bu da meslek örgütünün denetim yetkisini zayıflatıyor. Bu tür kararlar meslek örgütlerinin değersizleştirilmesine neden oluyor” diye konuştu.
Dijitalleşme, İnsanın Hak Öznesi Olması Gerçeğini Aşındırıyor!
Türkiye’de ve dünya genelinde dijitalleşme, toplumsal medya kullanımı, bilgilerin dijital ortamda paylaşılması, dijital pazarlama üzere pek çok konunun çok süratli bir değişim yarattığına dikkat çeken TTB Lideri Fincancı, sıhhat alanında dijitalleşmenin olumlu ve olumsuz tesirleri üzerine değerlendirmelerde bulundu. Fincancı, “Dijitalleşme sürecindeki gelişmelerden de çok öncesinden itibaren de genel olarak kıymetlerimizi, moral kıymetlerimizi toplum olarak ülkemizde ve tüm dünya genelinde de yitirmeye başladık. Kıymetler birbirine bağlıdır. Ve siz birtakım bedelleri koruyup, birtakım bedelleri sürdürme imkanına sahip değilsiniz. Neoliberal kapitalist sistemin bizim hayat biçimimizi belirleyen postmodernizmi hayatlarımıza sokmasıyla birlikte hem dijitalleşme hem de başka teknolojik değişimlerle biz bu kıymetlerin önemli manada alt üst oluşunu yaşıyoruz. Tabibin hastasıyla irtibatında, hastasının mahremiyetine gösterdiği ihtimam de, bir insan olmaktan doğan saygınlığını tanımasında olması beklenen pahalar ne yazık ki bu sistem içinde kaçınılmaz olarak önemli manada aşınıyor” dedi.
İnsan Hak Öznesi Olarak Görülmemeye Başlandı
1970’li yıllar ve sonrasına yönelik çıkarımlarda bulunan TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, “Haklar manzumesi içerisinde haklarımızla var olduğumuz bir sistem içerisinde olduğumuzu zannederken, o sistemin de bir taraftan çözülmesinin modülü olduk. İnsan bir hak öznesi olarak görülmemeye başlandı. Aslında toplum da birbirini bir hak öznesi olarak tanımlamaktan vazgeçti. Ve vazgeçtikçe de onun haklarını ihlal etmekte rastgele bir behis görülmemeye başlandı. Bu yalnızca sıhhat alanında değil hukuk, mühendislik ve daha birçok alanda yaşanıyor. Dijitalleşmenin bir öteki istikameti de reklam tanıtım alanında kullanımıdır. Örneğin; sıhhat alanında reklam asla kabul edilebilir bir durum değildir. Reklam konusunda katı kurallarımız vardır. Ancak bunun da esnetilmeye çalışıldığına şahit oluyoruz. Bilhassa son devirde görsellik kıymetli denerek, hasta imgelerinin paylaşıldığını, üstelik o hasta manzaralarının paylaşılırken rastgele bir kimlik gizleme üzere usullerin uygulanmadığı durumlarla karşılaşıyoruz. Türk Tabipleri Birliği’nin buradaki sorumluluğu bu kıymetleri korumak ve geliştirilmesini sağlamaktır” diye konuştu.
Özel Hekimlik Kolumuz İle İhlallerin Takipçisiyiz!
Dijitalleşme ile ilgili gerçekleştirilen çalışmalardan bahseden TTB Lideri Fincancı şunları söyledi: “Özel hekimlik kolumuz bu hususta çalışmalar yapıyor zira daha çok özel hekimlik alanında ihmaller, ihlaller daha fazla gerçekleşiyor. Meslektaşlarımız, rekabetçi bir sistemde uygun olmayan bir grup manzaralarla karşı karşıya kalabiliyorlar. Bunların sonları ne olmalı, dijital araçlar nasıl kullanılmalı, bunun tartışmaları da yürütülüyor. Bunun yanında bir kontrol misyonumuz de var. Bu cins durumları tarıyoruz. Tespit edildikçe Reklam Rekabet Kurumu’na bildiriliyor. Bir öbür yandan da soruşturma talebiyle, doktorların bağlı bulunduğu tabip odalarına bildiriliyor. Bununla ilgili sonrasında onur heyetlerinden ve yüksek onur konseyinden ceza almış meslektaşlarımız var.”
İfade Özgürlüğü Denilerek Meslek Örgütleri Zayıflatılıyor!
TTB olarak özel hekimlik alanındaki dijital platform aracılığıyla yaşanan ihlallere yönelik kontroller gerçekleştirdiklerinin altını çizen Fincancı, “Bu kontrolü biz yapmaya çalışırken bir yandan da Yüksek Onur Kurulu’nun aldığı kararlar bazen mahkeme tarafından bozulabiliyor. Söz özgürlüğü olarak tanımlanıyor ya da cürüm niteliği taşımadığı yetkimizin olmadığı üzere bir grup kararlar çıkabiliyor. Bu da meslek örgütünün kontrol yetkisini zayıflatıyor. Bu cins kararlar meslek örgütlerinin değersizleştirilmesine neden oluyor. Dijital alan ve dijital araçlar kesinlikle denetlenmesi ve sonları olması gereken bir alandır. Tabi ki dijital araçlar kullanılabilir, fonksiyonel olabildiği alanlar kesinlikle kelam mevzusudur. Hastaların kendi bilgilerine dijital ortamda ulaşabilmesi çok değerlidir. Lakin yakın vakitte ülkemizdeki hasta bilgilerinin yer aldığı bir dijital platformun yabancı bir ülkeye satışıyla sarsıldık. Hasebiyle bu kayıtların güvenliği de dahil olmak üzere, kontrolün de çok güçlü olması gerekiyor. Ve hiçbir halde insan mahremiyetinin, insan haklarını ihlal edecek hiçbir bilgi ve imgeyi ortamda bulundurmamak gerekiyor” diyerek açıklamasına son verdi. (BSHA-Bilim Ve Sağlık Haber Ajansı)
