Türkiye’de son yıllarda sıhhat alanında yaşanan berbat çalışma şartları, sıhhatte şiddet olaylarındaki yükseliş, ekonomik olarak mesleğin sürdürülebilir olmaması ile başlayan ve her geçen gün sayıca artan bir doktor göçü dalgası yaşanıyor.
14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı Seçimlerine az bir vakit kala Cumhurbaşkanı ve AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yurt dışına giden tabiplere geri dönün davetinde bulunduğu kamu spotu ‘hekim göçü’ konusunu tekrar yeniden gündeme getirdi. BSHA, hekimlere ‘giderlerse gitsinler’ telaffuzunun seçimlere az bir müddet kala ‘Değerli Kardeşlerim, yuvanıza geri dönün’ noktasına evrildiği kamu spotu hakkında TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı’dan yorumunu aldı. Son 20 yılda yurt dışına giden tabip sayısının 40 kart arttığını söyleyen Fincancı, “Gitmemek için kamu spotu hazırlamak durumunda kaldılar. Lakin çok geç kaldılar” dedi.
Yılın Birinci Dört Ayında 811 Doktor Yeterli Hal Dokümanı Aldı
İktidarın sıhhat siyasetleri, doktorlara yönelik sarf edilen ‘giderlerse gitsinler’ telaffuzları ile başlayan değersizlik hissi, kırgınlıkların neden olduğu doktor göçü konusunda Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA) yurt dışına giden ve gitmeye hazırlanan tabipler ile görüşmelerine devam ediyor. Tabip göçünün sayısal olarak ölçülmesine katkı sunan, geçen yılın birinci dört ayında 781 tabip TTB’den âlâ hal evrakı alırken, bu yılın birinci dört ayında 881 doktorun güzel hal evrakı aldığı açıklandı. Güzel hal evrakı bilgilerini paylaşan ve tabip göçü sıkıntısının boyutunu elinden geldiğince gözler önüne sermeye çalışan neredeyse tek bir kurum var. BSHA, Türk Tabipler Birliği (TTB) Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı ile bir ortaya gelerek, seçim öncesi doktorlara ‘geri dönün’ daveti yapılması hakkındaki görüşünü aldı ve tabip göçünün nedenleri, doktorların hangi şartlarda geri dönebileceği ve doktorların geri dönmeleri için nelerin yapılması gerektiği konusunda bir söyleşi gerçekleştirdi.
“Sorunların Tahlilinde Emek ve Meslek Örgütleriyle Hareket Edilmelidir”
BSHA’nın başlattığı ‘Hekim Göçü’ haber evrakında sıradaki isim Türk Tabipler Birliği Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı oldu. Ankara’da TTB Genel Merkezi’nde buluştuğumuz Fincancı, tabip göçünün nedenleri, sayısal bilgileri ve tahlil teklifleri konusundaki sorularımızı yanıtladı. Giden doktorların geri dönmesi, gitmeye hazırlanan doktorların vazgeçmesi için Türkiye’de nelerin değişmesi gerekir konusunda Fincancı kıymetli açıklamalarda bulunarak, 14 Mayıs seçimleri sonrasında mümkün iktidar değişikliği durumunda yeni gelecek idarenin sıhhat alanında uygunlaştırma noktasında neler yapması gerektiğine değindi, “her kim seçilirse seçilsin sıhhat alanında yaşanan meselelerin tahlilinde emek ve meslek örgütleriyle birlikte hareket edilmelidir” iletisi verdi.
Hekim Göçünü Önleyemediğimiz İçin Çok Üzgünüz!
Türkiye’de 2023 yılı birinci dört ayında TTB’den yurt dışına çıkış için gerekli evraklar ortasında yer alan güzel hal dokümanı alan tabip sayısı 881’e ulaştı. Geçen yılın birinci dört ayında 781 olan sayı bu yıl artışta! TTB neredeyse doktor göçü ile ilgili ortaya bilgi koyabilen tek kurum olarak kıymetini koruyor. TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, Türkiye’de gitgide artan doktor gidişleri ile ilgili tabip göçünü önleyemedikleri için üzgün olduklarını söyledi. Fincancı, “Değiştiremediğimiz meslektaşlarımızın kendi ülkesinde kendi topraklarında çalışmasına imkan sağlayamadığımız için üzülüyor ve sorumluluk hissediyoruz. Lakin onların bu münasebetlerini de anlıyoruz. Zira hakikaten son 20 yılda daha bariz bir formda sıhhat alanı inanılmaz bir tahribat yaşadı. Bizim çalışma şartlarımız çok ağırlaştı lakin her şeyin ötesinde bir değersizleştirmeyle karşı karşıya kaldık. Tabi ki bu AKP iktidarıyla başlayan bir durum değildir. Bu değersizleştirme adım adım ilerleyen bir süreçti” dedi.
Cunta Periyodunda ‘Ağaca Bağlayın Kaçmasınlar’ Diyenleri De Gördük!
Türkiye’de tabiplere yönelik baskıların her vakit etkin olduğunu söyleyen Fincancı, “cunta devrinde biz tabipler ağaca bağlayın kaçmasınlar diyen siyasetçiler gördük. Lakin tabi bu gitgide el yükselten bir halde hekimlerin eli hastanın cebinde mantığından tutunda amaç gösteren pek çok söyleme akabinde gelen noktada giderlerse gitsinlerle noktalandı” diye konuştu.
Giderlerse Gitsinler Diyenler Geri Dönün Demekte Geç Kaldılar!
14 Mayıs seçimlerine çok az bir vakit kala yurt dışına giden hekimleri Türkiye’ye geri çağrıldığı kamu spotu ‘hekim göçü’ konusunu tekrar gündeme getirdi. AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Değerli Kardeşlerim’ diyerek seslendiği tabiplere ‘yuvanıza geri dönün’ daveti yaptığı kamu spotu hakkındaki sorumuzu yanıtlayan Fincancı şunları söyledi: “Tabi ki artık giderlerse gitsinler telaffuzundan geri döndüler. İktidardan gitmemek için kamu spotu yapmak durumunda kaldılar. Ancak artık çok geç kaldılar. Zira 36 saatlik nöbetlerin akabinde kamyonun altında kalıp ölmek istemiyor kimse. Hasta şiddetiyle sıhhatte şiddetle her gün burun buruna yaşamak istemiyor hiç kimse.”
Deprem Bölgesi’ndeki Doktorlar Şiddete Uğruyor!
Hekimlerin yurt dışına çalışmaya gitmelerindeki tek neden ekonomik değil! Değersizlik hissi, sıhhatte şiddet konusunda maksat tahtası haline getirilmiş olmaları. Günümüzde her şartta ve koşulda tabibe ve sıhhat çalışanına şiddet sürat kesmedikçe, doktor göçü ve sağlıkçı göçü durmayacak üzere görünüyor.
TTB Lideri Fincancı, hafta başında zelzele bölgesinde bir tabibin şiddete maruz kaldığı olayını anlatarak şunları söyledi: “O kadar büyük zorluklar içerisinde hala çalışmaya devam eden arkadaşımız şiddete maruz kaldı. Bu türlü bir tabloyla karşı karşıyayız. Emeğinin karşılığını alamayan daha doğrusu emeğinin karşılığının ne olduğunu bilemeyen bir hekimlik uygulaması var. Performans diyorlardı ismine teşvik dediler sonradan ortada bir fark yok tabiki. Meçhul bir fiyatlandırmayla, bir sonraki ay ne kadar fiyat alacağınızı bilmediğiniz hayatınızı planlayamadığınız bir ortamda ve ağır şartlarda çalışıyorsunuz. Fakat en ağır geleni genç meslektaşlarımıza bu değersizleştirme uğraşlarıdır. Bu aşağılama bilimi yok sayan üstenci bakış ve tabi ki bilhassa yönetimin baskıları çok kıymet taşıyor. Sıhhatte şiddet deyince yalnızca hasta, hasta yakınının uyguladığı şiddet değil idarecilerin uyguladığı şiddeti de göz arkası etmemeliyiz. İnanılmaz bir performans baskısı var. Niteliğin önüne geçirdikleri bir nicelik savı var. Bu tıpkı vakitte 3-5 dakikalık ortalarla hasta bakmaya indirgeniyor. O müddette fakat hastanın yüzüne bakabilirsiniz, hatta bazen yüzüne bile bakamazsınız. Bilgisayar ekranına bakmakla yetinirsiniz. Bu türlü bir ortamda çalışmak istemiyorlar.”
Yurt Dışına Gidişler Son 20 Yılda 40 Kat Arttı!
“TTB’nin yeterli hal evrak sayılarını paylaşıyoruz biz ancak bu yurt dışına giden gitmeye hazırlanan meslektaşlarımızın gerçek sayısını göstermiyor” diyen TTB Lideri Fincancı şöyle devam etti: “Çünkü birtakım ülkeler var ki TTB’den uygun hal evrakı gerek görmediği için rastgele bir evrak olmadan giden meslektaşlarımız da var. Ancak yalnızca bizden âlâ hal evrakı isteyenlere baktığımızda bile ortada çok dramatik bir fark olduğunu görüyoruz. Son 20 yıl içerisinde yurt dışına gitme eforu içerisinde olan tabip sayıları 40 kat artmış durumdadır. Yurt dışına gitmek kolay değil. Bunu hepimiz iddia edebiliriz. Köklerinden farklı kalmak. Anadilinde konuşamamak, hekimlik yapamamak, kendi kültüründe hekimlik yapamamak aslında çok sıkıntı ve tabi ki tabipler eğitimleri gereği esasen üniversal unsurlarla mesleklerini yapıyorlar. Tahminen bu manada en az etkilenecek meslek kümelerinden birini oluştursalar da yeniden de kendi topraklarınızda, kendi insanlarınızla yaptığınız hekimlik değişik üstelik bir de sevdiklerinizden, yakınlarınızdan ayrılmak ve göç etmek zorunda kalmak çok sıkıntı. Beşerler gençler göçe zorlandı. Ne yazık ki bu belirsizlik hali, bu ümitsizlik hali, baskıcı zihniyet nedeniyle göçe zorlanmış oldular beşerler.”
İyi Hal Dokümanında Meslek Örgütleri Daha Çok Tercih Ediliyor
Türkiye’den yurt dışına giden tabiplerin tam sayısına ulaşabilmenin çok mümkün olamadığına ve hiçbir yerden bu sayılara net bir formda ulaşamadıklarını söyleyen Fincancı, “Sağlık Bakanlığı da uygun hal evrakı düzenliyor. Avrupa ülkeleri ve ABD genel olarak Sıhhat Bakanlığı’ndan düzenlenen güzel hal dokümanlarını kâfi bulmuyor. Hem meslek örgütü üyeliği istiyor, zira öbür ülkelerde zaruridir bir meslek örgütüne üye olmak. Hem de güzel hal evrakının meslek örgütünden alınmasını istiyor. Zira bir doktorun etik ülkelere uyumlu olup olmadığı, etik prensipler çerçevesinde mesleğini yapıp yapmadığını pahalandıran temel organ meslek örgütleridir. Mesleğin etik prensiplerinin gelişimine de katkı sunar ve denetler. Münasebetiyle öteki ülkeler büyük oranda meslek örgütünden güzel hal dokümanı talep ediyorlar. Fakat tabi düzgün hal evrakı talep etmeyen kimi ülkeler de olabilir. Ancak geçen yıl bilhassa yurt dışına gidişler arttıkça öteki ülkelerden bize bir grup yazılar ve sorular gelmeye başladı. Örneğin Fas Büyükelçiliği bize bir kurallar dizisi gönderdi. Yurt dışına gitmek isteyen doktorların alması gereken evraklar yer alıyordu. Ve burada düzgün hal dokümanının meslek örgütünden alınması koşul koşulmuştu. Yalnızca Avrupa ülkeleri değil pek çok ülke dünyada aslında meslek örgütünden talep ediyor bu belgeleri” dedi.
İyi Hal Dokümanı Sayılarını Göç Problemine Dikkat Çekmek İçin Açıklıyoruz!
TTB yeterli hal dokümanı ile ilgili dataları nizamlı olarak geçtiğimiz yıllarla mukayeseli olarak kamuoyuyla paylaşıyor. TTB Lideri Fincancı, kimi meslektaşlarından bu açıklamaları nedeniyle tenkit aldıklarını belirterek şunları söyledi: “Bu bilgiler ışığında bile görünen tablo çok ürkütücü. Ne yazık ki kimi meslektaşlarımız bu paylaşımımızdan rahatsızlık duyuyorlar. Doktorları yurt dışına ittğimiz üzere suçlamalarla karşı karşıya kalıyoruz. Bizim paylaşma nedenimiz bir gerçekliğe dikkat çekmek. Bu ay ki yeterli hal dokümanı bilgi paylaşımımızı meslektaşlarımızı tüketen ağır çalışma şartlarının sona ermesi, tabiplerin ülkeden gitmemeleri kalmaları için çalışma şartlarının uygunlaştırılması bildirisiyle yayımladık Nisan ayında TTB’den Nisan ayında 181 tabip, 2023 yılının birinci dört ayında da 881 doktor uygun hal evrakı almıştır. 2022 yılı birinci dört ayındaki sayı 781, 2021 birinci dört ayındaki sayı ise 329 olarak gerçekleşmiştir.”
Hekimler Döner mi? Gitmekten Vazgeçer Mi?
Türkiye’de sıhhat alanında tahribatın her manada çok büyük olduğuna dikkat çeken TTB Lideri Fincancı, “Öncelikle sıhhatte dönüşüm ismi altında yaptıkları tüm değişiklikleri ortadan kaldıracak ve oturup yine sıhhatin planlamasını yapacak bir iradeye muhtaçlık var. Bunun içinde kesinlikle seçilen her kim olursa olsun bu çalışmalar emek ve meslek örgütleri ile gerçekleştirilmelidir. Kolay değil elbette fakat bunları yapmak mümkün. Bunlar öncelikle yapılabilecek iyileştirmelerdir. Bunları tabi ki vergilerden ana gelir kaynağından sağlamak mümkün, bu gücü var Türkiye’nin ancak bunu tercih etmiyorlar ve ayırdıkları kaynağı da özel sermayeye aktarmayı tercih ediyorlar. İştirak hisseleri ve ek ödemelerle tamamlayıcı sıhhat sigortaları ve sigortacılık sistemi ile bunun sürdürülmesi olanaksızdır. Özel sermayeye kaynak aktarmaktan vazgeçilmesi gerekiyor. Lakin en değerlisi hastalanmadan evvel müdahale etmek, hakikat temelde bir kollayıcı sıhhat hizmeti bütüncül bir koruyucu sıhhat hizmetini takım çalışmasıyla kamusal alanlarda kesinlikle nüfus ve bölge tabanlı olarak bir planlama gerçekleştirilmelidir. Liste temelli bir sistem olduğu için siz Ankara’dayken aile doktorunuz Erzincan’da olmamalıdır. Lakin bu türlü örnekler var ne yazık ki. Bunları yapabilmek, performans baskısı altında bırakmadan niteliğe kıymet veren bir çalışma modelini kurmak gereklidir. Bu önerilerilerimizi bizim öz kaynaklarımız karşılayabilir durumdadır” dedi.
Hekimler Dönmek İçin Kendilerini İnançta Hissetmeliler!
Bütün dünyada çoklu bir kriz ortamı olduğuna dikkat çeken TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı şöyle konuştu: “Bu krizden çıkabilmenin yolu olarak her alanı sıhhati da sermayenin kullanımına açma eforu hala sürüyor. Fakat bu iradeyi gösterebiliriz. Tek sıkıntımız buna merkez kapitalist ülkelerin ve finans çevrelerin müsaade verip vermeyeceğidir. Merkez kapitalist ülkeler, etraf kapitalist ülkelerin bu projeden çekilmesine müsaade vermemek için direnecektir. Pandemi herkese sıhhat alanının bir tüketim objesine dönüştürülmesiyle sıhhat hizmetinin yürümesinin mümkün olmadığını gösterdi. Bu nedenle tahminen biraz daha esnek tutabilirler. Sıhhatin finansmanı iş gücü sorunu var çalışma ortamlarının yetersizliği üzere çok sorun var. Problemlerin tahlilleri tabi ki vakit alacaktır. Lakin bilhassa cepten ödemelerin sonlandırılacağı, iştirak hissesi altında ek fiyatların alınmadığı bir sistemi süratle kurmak gerekiyor. Gözetici sıhhat hizmetlerini birleştirmek, güçlendirmek gerekiyor.Türkiye’de bunu kurmak ve sürdürmek mümkündür. Bu nedenle tabi ki bu değişim meydana geldikten sonra da tabiplerin geri dönüşü için daha güzel çalışma şartları olduğunda o değersizleştirme teşebbüsleri son bulduğunda doktorlar yine mesleksel bedelini prestijini kazandığını hissettiklerinde kendilerini inançta hissedecek ve döneceklerdir. Çok kolay değil tabi ki. Beşerler yaşadıkları topraklardan göç etmek zorunda kaldılar yeni hayatlar kurdular. Fakat burada da bu topraklarda da sevdikleri var yakınları var o nedenle bu topraklarda şayet ki inançla çalışabilecekleri bir ortam oluşturulur, sağlanırsa, şiddetle burun buruna yaşamayacaksa dönmeyi tercih edecektir.” (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
