Türk Tabipleri Birliği (TTB) ‘Kızamık Salgını’ konusunda toplumu uyarmak hedefiyle düzenlediği basın toplantısında, Sıhhat Bakanlığı’nın salgını izlemekten vazgeçip, data paylaşımı yapması ve toplumu uyarma sorumluluğunu yerine getirmesi davetinde bulundu. TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, taşınabilir aşı merkezlerini acil olarak oluşturulması, aşı kampanyasıyla süratle aşılama yapılması gerektiğine işaret ederek “Sağlık Bakanlığı aşı konusunda bireye sorumluluk yükleyerek kendi aşı yapmayışını görünmez kılıyor” tenkidinde bulundu.
TTB Kızamık Salgınına Karşı Uyardı ve Alınacak Tedbirleri Açıkladı
Türkiye’de İstanbul’da gitgide artan kızamık olaylarının kaygı uyandırıcı seviyeye gelmesiyle Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Tabip Odaları ‘kızamık salgını’ bahisli açıklamalarda bulunarak toplumu uyarmaya çalışıyor. Geçtiğimiz gün İstanbul Tabip Odası (İTO) bir basın toplantısı düzenleyerek kızamık salgınına dikkat çekti. Vatandaşlara ihtarlarda bulundu, Sıhhat Bakanlığı’na şeffaflık daveti yaptı. Bugün de TTB Merkez Kurulu saat 12.30’da basın açıklaması gerçekleştirerek, “Kızamık salgını ile karşı karşıyayız” açıklamasında bulundu. TTB Merkez Kurulu Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı ve TTB Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Esin Davutoğlu Şenol ülkemizde sayıları artan kızamık olayları sonucunda çocuk ölümlerinin yaşanmasına ait açıklamalarda bulunarak kızamık salgınının olduğunu kamoyuyla paylaştı. Sıhhat Bakanlığı’nın kızamık olay sayıları ve salgına yönelik sessizliğini muhafazasına yönelik reaksiyon gösteren TTB, “şeffaflık ve veri paylaşımı yapılmalı”çağrısında bulundu. Toplantıda ayrıyeten TTB Merkez Kurulu Üyesi Prof. Dr. Vedat Bulut ve Kurul Üyesi Dr. Ahmet Karer de bulundu. TTB Merkez Kurulu çatısı altında; Pandemi Çalışma Kümesi, Aşı Çalışma Kümesi, Halk Sıhhati Kolu kızamık salgını karşısında harekete geçerek alandan edindikleri bilgilerle kamuoyunu aydınlatmaya çalışıyor. Toplantıda TTB Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi Dr. Esin Şenol, kızamık hastalığı ile ilgili bilgiler verdi. Kızamık olaylarında yaşan artış ile ilgili alandaki çalışma kümelerinden edinebildikleri bilgileri paylaştı.
Anahtar Deliğinden Bakana Bulaşabilir
Kızamığın; ölümcül, körlük üzere sakatlıklara neden olabilen, salgınlardan sonra geç devirde ortaya çıkan Subakut sklerozan panensefalit (SSPE) üzere kalıcı sıhhat sıkıntılarına yol açan iki doz aşı ile önlenebilen bir hastalık olduğuna dikkat çeken Şenol, “Kızamık olan bir kişi, aşılanmamış yakın temasta bulunduğu 10 şahıstan 9’una bu hastalığı bulaştırabilir. Tabir yerindeyse anahtar deliğinden bakana dahi bulaşabilecek kadar bulaşıcıdır. Virüs, havada yahut enfekte yüzeylerde iki saate kadar faal ve bulaşıcı kalır. Eksik aşılı ve aşısız, hatta aşılı bireylere dahi bulaşabilecek güçtedir. Ülkemiz, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi Kızamık ve Kızamıkçık Raporuna nazaran, son bir yılda 457 Kızamık olayı ile Rusya ve Tacikistan’ın akabinde üçüncü ülkedir. Nisan 2022-Mayıs 2023’te bildirilen 457 hadisenin 343’ü 2023 yılının Ocak ve Şubat aylarına ilişkin olup salgının boyutu bilhassa 2023 yılında gittikçe artmıştır” dedi.
2005 Şahıstan 1440’ına Kızamık Tanısı Kondu
Ülkemizde 2023 yılı birinci dört ayında kızamık ön teşhisiyle 2005 kişinin incelendiğine dikkat çeken Dr. Esin Şenol, “bunların 1440’ında Kızamık laboratuvar tanısıyla doğrulanmıştır. Kızamık vakalarının büyük çoğunluğu 1-9 yaş grubundadır. Kızamık nedeniyle 242 kişi hastaneye yatmıştır, bu olgular içerisinde 1-9 yaş çocuklar en yüksektir. İleri yaş kızamık olguların varlığı uzun dönem aşı ile ilgili sorun ile yüz yüze olduğumuzu göstermektedir” diye konuştu.
Kızamık Ön Teşhislerinde Aşısız ve Eksik Aşılılar Çoğunlukta!
Kızamık ön teşhisiyle incelenen olgularda aşısız ve eksik aşılılar çoğunlukta olduğuna dikkat çekilen toplantıda, “Özellikle Kızamık komplikasyonları ve ölüm açısından en riskli 5 yaş altında aşılanma durumu açısından vakalar değerlendirildiğinde: 1 yaş altında vakaların neredeyse tümü, 1-4 yaşta ise yarısından fazlası aşısızdır” bilgisi verildi.
Sağlık Bakanlığı Reddedici ve Şeffaflıktan Uzak Bir Tavır İçinde!
Sağlık otoritesinin kızamık salgınının duyulmasını engelleyecek teşebbüslerde bulunurken, önlemek için faal bir rol oynama konusunda alabildiğine isteksiz davrandığına dikkat çeken Esin Şenol, “Bakanlığı’nın reddiyeci ve şeffaflıktan uzak tutumu ülkemizde Kızamık salgınının başladığı 2010 Aralık yılından itibaren değişmemiştir. Öte yandan Kızamık nedeniyle ölümler olduğuna dair sahadan bilgiler alınmaktadır.Oysa kızamık aşı ile önlenebilir bir bulaşıcı hastalık olup on yıllardır milyonlarca çocuğun ölümünün aşı ile engellendiği bilinmektedir” biçiminde konuştu.
13 Yıl Sonra Kızamıktan Tekrar Mevt Yaşandı!
İçerisinde bulunduğumuz yüzyılda kızamıktan vefatlar yaşanmasının kabul edilemez olduğunu söyleyen Şenoş kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bugün içinde bulunduğumuz durum ise son kızamık ölümünü yaşamamızdan 13 yıl sonra yeniden ölümlerin başladığı kaygısıdır. Ülkemizde de sağlık emekçileri başarılı bir bağışıklama programı ile kızamık hastalığını eliminasyon aşamasına kadar getirmeyi başarmıştı. 2007-2010 yılları arasında Kızamık olgu sayısı 10’u geçmiyordu. Ne oldu da yeniden kızamık salgını ve kızamığa bağlı ölümlere tanık olmaya başladık?”
Aşı Kartşıtlılığı ve Kararsızlığına Ses Çıkarılmıyor Vurgusu
“TTB olarak, halk sağlığına gönül verenler olarak bunun nedenini çok iyi biliyoruz” diyerek kelamlarına devam eden Esin Şenol, “Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) ile kollayıcı hizmetlerden tedavi edici hizmetlere evrilen birinci basamak ve aşı terslerinin yarattığı aşı kararsızlığının/tereddüdünün büyümesi ve ülkenin sıhhat otoritesinin bu tereddüdü giderecek hiçbir tesirli teşebbüste bulunmaması, sorumluluğu bireylere yüklemesidir. Sıhhat Bakanlığı’nın DSÖ’ye bildirdiği datalar, 2021’de ülkenin yarısında kızamık aşısı tamamlanmış çocuk oranının yüzde 95’e ulaşamadığına, 2023’de ise 34 bölgeye ayrılarak paylaşılan bilgilerde iki doz aşıyı tamamlamış tek bir bölgenin dahi olmadığına işaret etmektedir. Yüzde 95 kızamık aşılı oranına erişemeyen her mahalle, ilçe, vilayet, bölgenin salgın tehdidi altında olduğunu hatırlatıyoruz. Sıhhat Bakanlığı bu aşı oranını yakalayamamıştır” dedi
2019’da Çocukluk Çağı Aşılaması Yaptırmayanların Sayısı 40 Bine Ulaştı
Aşının, milyonlarca sakatlık ve mevti önleyen en başarılı esirgeyici halk sıhhati uygulaması olduğuna dikkat çeklien toplantıda, ülkemizde bağışıklama programının uygulanması ile yaklaşık 3 milyon çocuğun aşı ile önlenebilir hastalığa yakalanmaktan; 30.000 çocuğun da bu hastalıklar nedeniyle vefattan kurtarıldığına dikkat çekildi. Tüm bunlara karşın bilhassa pandemi ile birlikte aşı retçileri, sistemin müsamahası hatta müdafaası nedeniyle organize olmuş, çok sayıda kişiyi huzursuz eden taraflı ve palavra bilgileri yayan hesaplar ile “aşı tereddüdü” olanların artmasına yol açıldığına dikkat çekildi. Dr. Esin Şenol, 2019 yılında ulaşılabilen datalar doğrultusunda, çocukluk çağı aşılaması yaptırmayanların 40.000’e ulaştığını açıkladı.
Deprem Bölgelerinde Kızamık Tehdidi!
Şenol şöyle devam etti: “Deprem nedeniyle artan nüfus hareketliliği, birinci basamak hizmetlerde önemli aksamalar aşısız ve eksik aşılı çocukların sayısını daha da artırmıştır. Tüm bunlara aşılamaları tertipli olarak yapılmayan sistem dışı bırakılan mülteci nüfusu ve mevsimlik tarım çalışanları de eklenmelidir. Sıhhat Bakanlığı’nın pandemi devrinde daha da görünür hale gelen aşı konusundaki ilgisizliği ve aşı karşılarına karşı suskunluğu ve aşı kararsızlığını önlemeye yönelik önemli bir çalışma yürütmemesi dikkate alındığında aşısız çocukların bu kadar yüksek olması sürpriz olmaktan çıkmaktadır. Dahası ailelerin aşı reddi ile ilgili karar sürecini kolaylaştırma, aile doktorlarını de aşı yaptırmayan çocuklarla ilgili yorucu bir süreç yerine ret butonunu işaretleme kolaycılığı sorunun boyutunu büyütmektedir. Bölge tabanlı hizmet yerine liste tabanlı hizmet, geniş grup yerine dar takım, alanda hizmet yerine polikliniğe daralma, aile sıhhati hemşire sayısındaki önemli açık ve açlık sonundaki fiyatları, artan iş listesi ve performans baskısı ile cebelleşen aile hekimliği sisteminin yapısal problemleri aşısız nüfusun gitgide yükselmeye başlaması ile yakından alakalıdır. Sarsıntı bölgesinde iş çığırından çıkmış, artan hizmet ihtiyacı ve depremzede sıhhat çalışanlarının idari müsaadeli sayılması göz gerisi edilmiş, dahası esnek mesai ve aşı ile ilgili negatif performans askıya alınmış, afet periyodunda bölge tabanlı hizmet ile kollayıcı hizmet verilmesi gerçekliği yok sayılmıştır. Bu durum sarsıntı bölgesinde başta kızamık olmak üzere birçok sıhhat sorunu ile karşı karşıya kalma tehdidine yol açmaktadır. Gerçekten yerelde çalışan sıhhat yöneticileri ve sıhhat işçileri bunun korkusunu taşımakta ve Sıhhat Bakanlığı’na hatırlatmaktadır.”
Sağlık Otoritesi Olayları İzliyor ve Gizliyor!
“Sağlıkta dönüşüm adı altında en son depremde de enkaz altında kaldığına kahrolarak tanıklık ettiğimiz sağlık sisteminin, mevsimlik işçilerle artan toplumsal hareketlilikle, düzensiz göçlerle takibi yapılamayan insanları kaderine terk eden, üretip dünyaya dağıttığımız aşılardan dövize endeksli ulaşılamayan aşılarla baş başa bırakıldığımız birinci basamak sağlık hizmetleri…” formunda açıklamaya devam eden Şenol, “Ceyhun Atuf Kansu’nun “Kızamuk Ağıdı”ndaki üzere köylere ulaşamadığımızdan değil, insanların onca yoksulluk ve yoksunluklarını yok sayıp aşıya ulaşması için beklediğimizden, bir de hakikat ötesinin palavraları ortamızda dolanıp inanca dönüştüğünden yine çocuklarımızı yitirmeye başlayacağız. Elimizde tedbire imkanı var lakin memleketin sıhhat otoritesi hadise sayılarını gizliyor, gizlediği yetmiyor. Bu mevzuda konuşan meslektaşlarımızı da türlü yollarla susturmaya çalışıyor. Tereddüdü gidermek mi dediniz, aşı terslerinin tehdit ettiklerine dönüp bakmıyor, tehdit edeni hür bırakıyor. Her çocuğun aşı ile önlenebilir hastalık riskinden arındırılmış bir ortamda doğma ve büyüme hakkı vardır, ödevlisi devlettir. Hemen ranta terk edilmemiş sıhhat siyasetlerine muhtaçlığımız var, sorumluluğu bireye yıkmayan, toplumu yaşama katan… Hakikati birlikte kuracağımız.”
TTB’den Kızamık Salgınını Karşı Alınacak Önlemler
Aralık 2010’dan itibaren varlığını sürdüren, bu yıl daha da artış gösteren kızamık salgınına karşı Sıhhatte Dönüşüm Programı’ndan vazgeçilmesi kolaycılığına düşmeden şu tedbirlerin kısa müddette alınması gerektiğini kamuoyu ile paylaşıyoruz:
- Vaka görülen bölgelerde 6/9 ay – 15 yaş ortası tüm çocuklara aşılı olup olmadığına bakılmaksızın kesinlikle bir doz aşı yapılmalıdır
- Henüz olay görülmeyen bölgelerde 9 aydan itibaren eksik aşılı çocukların kızamık aşıları tamamlanmalıdır.
- Özellikle ikinci doz kızamık aşı kapsamının yükseltilmesine yönelik özgün bir program geliştirilmelidir.
- İkinci dozun ilkokul birinci sınıftan 48. aya çekilmesi ve sorumluluğunun aile doktorlarına devredilmesi ile performans dışı tutulmasının ortaya çıkarttığı 2,5 milyonu bulan aşısız okul çağı çocuk bir an evvel aşılanmalıdır.
- Aile sıhhati ünitelerinde hemşire-ebe açığı bir an evvel giderilmelidir. Hizmet ihtiyacı yüksek olan bölgelerde mevcut bir aile tabibi bir aile sıhhati çalışanı yaklaşımından vazgeçilmeli, bu bölgelerde aile doktoru ve hemşire/ebe sayısı artırılmalıdır.
- Tüm döküntülü hastalık yakınmaları kızamık istikametinden değerlendirilmelidir.
- Hastanelerde kızamık hastalığının yayılmasının önüne geçilmelidir. Bu bağlamda:
- Sağlık çalışanlarının kızamığa karşı bağışıklanması,
- Döküntülü hastalık yakınmasıyla gelenlerin süratlice, bekleyenlerle temas müddetini en aza indirecek bir akış- yer düzenlemesiyle hizmet alması, hizmet aldıkları ortamın havalandırılması kıymetlidir.
- Salgın gerçekliğinde yürütülecek aşı kampanyasının bölge tabanlı yapılması zaruridir. Vatandaşın başvurusu ile hudutlu kalınmamalı, alana çıkılmalıdır. Taşınabilir aşı istasyonları ile kısa müddette aşı oranı yükseltilmelidir.
- Toplum aşı konusunda bilgilendirilmeli, yanlış/ taraflı haberlerin sıhhat bakanlığı yetkileri tarafından da üzerine gidilmelidir.
- Mülteci-göçmen nüfusa yönelik kollayıcı hizmetlere yoğunlaşılmalı, aşısız çocuk bırakılmamalıdır.
- Deprem bölgesinde depremzede sıhhat çalışanlarını rahatlatan uzun vadeli sıhhat çalışanı görevlendirmeleri yapılmalıdır. Bu bölgede ömür ve çalışma şartlarının zorluğu dikkate alınarak teşvik uygulamasına gidilmelidir. Bu bölgede aşının sağlanması ve korunmasına yönelik teknik dayanak kesinlikle verilmeli, tüm aile sıhhati merkezleri ve süreksiz yerleşim alanlarında aşılar yapılabilir hale getirilmelidir. (BSHA-Bilim Ve Sağlık Haber Ajansı)
