Önlenebilir kanserler ortasında yer alan kolon kanserinin tarama programları sayesinde az da olsa gerilediği görüldü. Bu noktada ABD’de en sık görülen kanserler ortasında yer alan bu hastalık ikinci sıradan üçüncü sıraya geriledi. Tertipli takip ve tarama programlarının bu gerilemede kıymetli bir etken olarak gösteriliyor. Bilhassa ailesinde kanser kıssası bulunanlar riskli kümeler ortasında gösteriliyor. Bahisle ilgili çalışmalar sürerken edinilen bilgiler kolon kanserine karşı yaklaşımı da değiştiriyor. Gastroenterolog Prof. Dr. Cengiz Pata bilhassa genetik testler ve yeni kuşak teşhis teknolojisinin hem hastalar hem de tabipler için son derece kıymetli olduğunun altını çiziyor.
Kolon kanserinin daha sık ve daha genç yaşlarda görülmeye başlamasıyla günümüzde standart taramanın 50’den 45 yaşa düştüğünü söyleyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Doktor Cengiz Pata, “Kolon kanseri geçmişe oranla 30-35’li yaşlarda dahi sık oranlarda görülmeye başlandı. Standart tarama 50 yaşından sonra 10 yılda birdi. Yüksek risk taşıyan kümeler için daha özel tarama programları mevcuttu. Lakin bugün bu bilgi de değişti. Şunu da söylemem gerekir, o denli kanser tipleri var ki biz ne kadar tarama yaparsak yapalım olağan çıkan bağırsakta 2 yıl sonra kanser görülebilir. Bu durumda kolonoskopi takiplerini tertipli yaptırmak da mutlaka kanser olmayacaksınız manasına gelmiyor. Lakin tekrar de yüksek risk kümelerinde tertipli taramaların yapılması gerekir” dedi.
“YÜKSEK RİSKLİ KÜMELERE YENİ YAKLAŞIMLAR”
Kolon kanseri kalıtımın tesirli olduğu kanserlerden biri. Bu nedenle birinci derece yakınlarında kolon kanseri görülen şahıslar yüksek riskli küme olarak bedellendiriliyor. Bu kümede yer alan şahıslar için de yeni yaklaşımların olduğunu belirten Gastroenteroloji Uzmanı, “Kolon kanserinde de bugün birçok kanserde olduğu üzere genetik danışmanlıkla kişinin riski belirlenerek tarama programları bu doğrultuda planlanabiliyor. Kolon kanseriyle ilgili tanımlanan 30’a yakın gen var. Bunların ortasındaki farklara nazaran ayrıştırılması büsbütün genetik uzmanlık gerektiren bir süreç. Bu hizmetler yurtdışında çok yaygınlaştı, ülkemizde de yeni yeni kullanıma girmekte” diye konuştu.
Genetik danışmanlığın kolon kanserinde çok kıymetli bir sayfa açtığını söyleyen Prof. Pata, “Kolon kanserlerinin yaklaşık yüzde 1’ini oluşturan ‘Lynch Sendromu’ bu hususta hoş bir örnek. Birinci derece akrabaları ortasında iki kuşak boyunca 40 yaşın altında kolon kanseri görülen bu üzere riskli bireyleri en genç hadiseden 10 yıl öncesinden başlanmak üzere 2 yılda bir kolonoskopi ile izlemeye alıyoruz. Bu olaylar için yeni yaklaşım şu; hasta olanlarda hastalık genini tespit edip risk altında olanları tarayarak bu genin olup olmadığını belirlenebiliyor. Geni taşımayan bireyleri standart tarama programlarına alıyoruz. Münasebetiyle öncelikle birinci derece yakınlarında kolon kanseri görülen şahısların erişkinlikten itibaren yaş sonu olmadan genetik danışmanlık almalarında fayda var. Bu hususta ülkemizde de değerli gelişmeler yaşanıyor” tabirlerini kullandı.
Genetik danışmanlık sonucunda genetik risk kümesine uymayan bireylerin tarama programlarını sıklaştırmak gerekmediğini anlatan Gastroenterolog şu bilgileri verdi:
“Yüksek riskli bulunanlar için tarama sıklığını 10 yıldan 5 yıla düşürüyoruz. Ancak örneğin kişinin 30 yaşındaki kardeşinde bağırsak kanseri tanısı konmuşsa, bu kişinin 20 yaşından itibaren 10 yılda bir kolonoskopi yaptırması gerekir. Ancak genetik danışmanlık sonrası kanser geni tespit edilmemişse olağan tarama prosedürüne dönülebiyor. Yani kolonoskopi çektirmeye 20 yaşında değil 45 yaşında başlanabiliyor.”
TANIDA DA YENİ GELİŞMELER VAR
Kolon kanserinin teşhisinde kullanılan dışkıda saklı kan testinin yanında bu hususta da yenilikler yaşandığını hatırlatan Pata, dışkıdaki protein ölçümü aslına dayanan testler çok yeni. Bu nedenle şimdi yaygın olarak kullanılmadığını lakin önümüzdeki yıllarda teşhiste yerini alacağını söylüyor. Tanı formüllerinde bir öbür yenilik de ‘Video Kapsül Kolonoskopi’. Aslında güç bir süreç olmasa da birtakım bireyler kolonoskopi yaptırmaktan çekinebiliyor. Bu noktada kapsül kolonoskopi çok büyük kolaylık sağlıyor. Yaklaşık kuru fasulye tanesi büyüklüğünde olan ve içinde iki kamera bulunan bu özel aygıtı hasta yutuyor. Kameranın elde ettiği imajlar, kapsülün bağırsaklarda seyahati sırasında belinizdeki cep telefonu büyüklüğündeki bilgisayara aktarılıyor, süreç sonrasında kapsülün peşinde değiliz, belinizdeki bilgisayarın oluşturduğu görüntü manzaralarını izleyerek bağırsaklar içerisinde polip gelişimi ya da farklı bir hastalık varlığı rahatlıkla görülebiliyor. Yeni jenerasyon kapsüllerin teşhis hassasiyeti yaklaşık yüzde 90-95 düzeyindedir” dedi.
“ERKEN EVRE KOLON KANSERİ ENDOSKOPİK OLARAK ÇIKARILABİLİYOR”
Kolonoskopi sonrasında teşhis alan hastalarda da tedavi yaklaşımında farklılıklar gözleniyor. Bu noktada yaşanan kıymetli gelişmelerden biri de birtakım tümörlerin endoskopik olarak alınabilmesi.
Dr. Cengiz Pata bu gelişmeyle ilgili, “Geçmişte yalnızca kanserli olmayan dokuyu yani polipleri endoskopik olarak alabiliyorken günümüzde artık T1S ya da T1M dediğimiz tümör çeşitlerini de bağırsak duvarının çok içine girmediyse endoskopik submukozal diseksiyon (ESD) ismi verilen metotla kolaylıkla kazıyıp temizleyebiliyoruz.Endoskopik sistemler sonrasında hasta hastaneden hiç yatmadan sonraki gün işine gidebiliyor. Sonrasında patolojik olarak doku temizse kemoterapiye de muhtaçlık duyulmuyor” biçiminde açıklamada bulundu.
