Türkiye’de yaklaşık 1 milyon demans hastası var. Bunların 600 bininin Alzheimer tipi demans hastası olduğu iddia ediliyor. Alzheimer’ın orta-ileri yaş hastalığı olduğunu söyleyen Nöroloji Uzmanı Dr. Aydan Tandoğan, “65 ve üzeri 100 şahıstan 8’inde olasılıkla bu hastalık ortaya çıkacak ve her 5 yılda bir mümkünlük artarak devam edecektir. Lakin hastalık 65 yaş altındaki yaş kümesinde da görülebilmektedir. Bilhassa genetik kökenli olanlarda 65 yaş altı başlangıç görüyoruz. Türkiye’de 65 yaş altı yaklaşık 30-40 bin demans hastası vardır. Alzheimer’ın kesin nedeni bilinmese de riskleri azaltmak mümkün. Bilhassa uzun periyodik depresyon, hastalığı tetikleyebilir. Daima yeni şeyler öğrenerek, toplumsallaşarak ve sağlıklı beslenerek hastalıktan korunabilirsiniz” dedi.
UNUTKANLIK VARSA CİDDİYE ALIN
Doktor Aydan Tandoğan, Alzheimer hastalığının şimdi bilinmeyen bir nedenle; beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ve süratli bir formda kaybedilmesi olduğunu söyledi. Hücre vefatıyla birlikte beynin yavaş yavaş küçülmeye başladığını ve yeti kayıpları geliştiğini kaydeden Nörolog, şunları kaydetti:
“Yaş, geçmişte yaşanan depresyon, damar hastalıkları (kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği vb.), geçmişte önemli baş yaralanmaları, düşük eğitim seviyesi ve APOE4 geni taşıyıcılığının (genetik kökenli olanlarda) hastalığı tetiklediği düşünülmektedir. Alzheimer hastalığında en önemli yeti kaybı bellek ile ilgilidir. En bariz semptom unutkanlıktır. Alzheimer hastalığı giderek toplumda daha tanınır hale geldiği halde teşhis sıklıkla gecikir. Bunun en değerli nedeni, ‘unutkanlığın yaşlılığın doğal bir parçası’ olduğunun düşünülmesidir. Bazen de unutkanlığın fark edilmesi vakit alır. Eski olayların âlâ hatırlanıyor olması, belleğin düzgün olduğu manasına gelmez. Alzheimer hastalığının başlangıcında yeni bilgileri öğrenme, yakın vakitte olanları, söylenenleri akılda tutma yetisi bozulur. Lakin bellekte depolanmış eski bilgiler görece korunur. Vakit içerisinde tekrar eskiye yanlışsız ilerleyen bir bellek kaybı süreci devam eder.”
“HASTALARIN RUH HALİ BİRDEN DEĞİŞEBİLİR”
Alzheimer hastalığında ortalama ömür müddetinin 8-10 yıl olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı, hastalığın belirtilerini şöyle sıraladı:
“Bazı hastalarda hastalık çok yavaş ilerlerken kimilerinde da kısmen daha süratli ilerlemektedir. Hastalarda başlangıçta kolay unutkanlıklar görülür. Soruları tekrar ederler, isim bulma zahmeti yaşarlar, eşyaları koydukları yerleri unuturlar. Okuduklarını eskisi üzere hatırlayamazlar. Günlük hayatı planlamada sıkıntılar yaşarlar. Dikkatleri ve konsantrasyonları azalmıştır. Bahisleri anlamada zahmet çekerler. Toplumsal açıdan içe çekilme, toplumsal bağlardan giderek uzaklaşma ve okuma yazma zahmetleri başlar. Vakit ve yerle ilgili karışıklık yaşarlar. Görsel algıda aralık kestirmede problemler gelişir. Sağlıklı karar verebilme yetisi bozulur. Para kullanımında kendilerini ziyana uğratabilirler. Ruhsal durumda değişkenlik, kaygı, huzursuzluk ve depresif ruh hali gelişebilir. Şüphecilik, eşyalarım çalınıyor üzere bireyleri yanlış yere suçlamalar görülebilir. Giderek unutkanlıkların dozu artarak istikamet yol şaşırma, günlük ömür aktivitelerini tek başına sürdürememe (alışveriş, toplu taşıma kullanabilme, yemek yapma, yemek yeme, ilaçlarını sistemli kullanma, banyo vb.) ve en yakınlarını unutmaya dek giden bellek bozukluğu yerleşir.”
“YENİ ŞEYLER ÖĞRENİN, TOPLUMSAL OLUN, ÂLÂ UYUYUN”
Herkesin nedeni ve tedavisi şimdi belirlenmemiş olan bu hastalıktan korktuğunu lisana getiren Dr. Tandoğan, hastalığın riskini azaltmak için şu tekliflerde bulundu:
“Diyabet, tansiyon ve kolesterol yüksekliği üzere sistemik hastalıkları ve kilo meselenizi çözün. Akdeniz tipi diyetle beslenin. Az kırmızı et, balık, zeytinyağı, bol tahıl ve zerzevattan varlıklı beslenme beyin ve damar sıhhati için uygundur. B12, folik asit, Omega 3 ve antioksidanlardan güçlü beslenme bilişsel sıhhatinizi muhafazada yardımcı olacaktır. Haftada en az üç gün 45 dakika yürüyüş yapın. Yapılan araştırmalar nizamlı yürüyüşün uygun idmanın bellek üzerine çok faydalı olduğunu gösteriyor. Daima yeni şeyler öğrenin. Yeni ilgi alanları yaratın, hatta yeni bir yabancı lisan öğrenmeye çalışın. (örneğin yaşlıları gazeteyi tabletten okumaya özendirmek gibi). Hayattan kopmayın. Üretken olun, işlevselliğinizi, paylaşımcılığınızı sürdürün. Uzun müddetli depresyonunuz varsa kesinlikle tedavi ettirin, bunu aşmak için hekiminize danışın. Daha toplumsal olun. Ferdî alakalarınızı koruyun ve sürdürün. Hatta ilgi duyduğunuz bir hususta toplumsal sorumluluk projelerinde vazife alın. Sanat, fotoğraf, müzikle ilgilenin ve yeni hobiler edinin. Seyahate çıkın, yeni yerler görün. Uykuya değer verin. Kesinlikle kâfi mühlet uyuyun ve sabahları dinlenmiş kalkın. Uyku sağlıklı bir beyin için sahiden çok değerli. D, E ve B12 vitamini seviyelerini ve tiroit işlevlerinizi denetim ettirin. Eksiklik varsa hekiminize danışarak kesinlikle düzeltilmesi yoluna gidin.”
