Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kulak Burun Boğaz (KBB) Uzmanı Prof. Dr. Aslı Şahin Yılmaz, dünyada 34 milyonu çocuk olmak üzere 466 milyon işitme engelli birey olduğunu belirterek, “2050 yılına kadar 900 milyondan fazla insanın yahut her 10 bireyden birinin işitme engelli olacağı iddia ediliyor” dedi.
Dünya İşitme Engelliler Günü münasebetiyle soruları yanıtlayan Yılmaz, işitme kaybının doğuştan olabileceği üzere sonradan da ortaya çıkabileceğini, her bin canlı doğumdan 1 ya da 3’ünde işitme kaybı görüldüğünü kaydetti.
Prof. Dr. Yılmaz, yenidoğanlara yapılan işitme taramalarının duyma kaybı yaşayan çocukların erken teşhisine ve gerekli müdahalelerin yapılmasına imkan verdiğini belirterek, “İşitme kaybı mevcudiyeti çocukların konuşmasını, lisan, toplumsal, duygusal ve zihinsel gelişimlerini tesirler. Bu yüzdendir ki işitme kaybı olan bebeklerin 3 aydan daha evvel belirlenmesi, konuşma ve lisan gelişimi için değerli bir vakit olan 6. aydan evvel tedavilerinin başlaması çok önemlidir” diye konuştu.
“YENİDOĞAN PERİYODUNDA İŞİTME TARAMASI ÇOK ÖNEMLİ”
İşitme kaybının sık görülen bir gelişimsel bozukluk olduğunu belirten Yılmaz, “İşitme kaybının doğumdan sonraki birinci 6 ay içerisinde tanınması ile bu çocukların lisan gelişimlerinin olağan ya da olağana yakın seviyeye geldiği bilinmektedir. İşte bu sebeple yenidoğan devrinde işitme taraması çok önemlidir” değerlendirmesini yaptı.
Yenidoğan işitme tarama programının Türkiye’de Sıhhat Bakanlığı tarafından sistemli olarak 2005’ten beri uygulandığını hatırlatan Yılmaz, test sonuçlarının “geçti” yahut “kaldı” olarak elde edildiğini, test sonucu “kaldı” olarak çıkan bebeklerin işitmenin ayrıntılı olarak incelenmesi için uzman odyologların bulunduğu referans kliniklere yönlendirildiğini söyledi.
Test sonuçlarının işitme kaybını göstermesi durumunda kesinlikle erkenden işitme rehabilitasyonuna başlanması gerektiğine dikkati çeken Prof. Dr. Yılmaz, işitme testinden kalan bebeklerin denetim testlerinin yaptırılması, olağan bir lisan gelişimi açısından mümkün olan en kısa vakitte işitme aygıtı açısından kıymetlendirilmesi ve rehabilitasyona yönlendirilmek üzere kulak burun boğaz uzmanlarına başvurulması mevzularında aileleri uyardı.
“İŞİTME ENGELLİLER UYGUN EĞİTİMLE DÜZGÜN BİR SEVİYEYE GELEBİLİYOR”
Türkiye’de işitme taramalarının yenidoğanla başladığını, okul öncesi ve okul çağı çocuklarının işitme taramalarıyla ilgili de çalışmaların sürdürüldüğünü söz eden Yılmaz, “Aileler yenidoğan devrinde işitme taramasından geçmiş olan çocuklarında ilerleyen yaşlarda da işitme kaybı gelişebileceği konusunda dikkatli olmalıdırlar. Okul öncesi ve okul devrindeki kayıpların da öğrenme zahmeti ve düşük akademik performansa sebep olduğu, irtibatta zahmet, sosyalizasyon ve kendine olan inançta eksikliğe yol açtığı unutulmamalıdır” tabirlerini kaybetti.
Aslı Şahin Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bireylerde işitme kaybı olduğunun anlaşılmasını takiben öncelikle uygun işitme aygıtı açısından kıymetlendirilmesi, bunun yanında uzman odyolog ve lisan konuşma terapistleri tarafından verilen özel eğitim, aile eğitimi ve destekleyici eğitim ile konuşmayı anlaması ve öğrenmesi, bu yolla bağlantı kurması için tüm imkanlar sağlanmaya çalışılmalıdır. Erken yaşlarda uygun eğitim alan birçok işitme engelli birey, eğitim ve meslek edinmede çok düzgün seviyelere gelebileceği akılda bulundurulmalıdır. Fakat bunun için bu çocukların özel ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde planlanmış ve çok âlâ yürütülen eğitim hizmetlerinin sağlanması gerekmektedir”
“2050’DE HER 10 BİREYDEN BİRİ İŞİTME ENGELLİ OLACAK”
Dünya nüfusunun yüzde 5’inden fazlasının işitme engelli olduğuna dikkati çeken Yılmaz, “Dünyada 34 milyonu çocuk olmak üzere 466 milyon işitme engelli birey var. 2050 yılına kadar 900 milyondan fazla insanın yahut her 10 bireyden birinin işitme engelli olacağı iddia ediliyor” dedi.
Türkiye’de ise 2,5-3 milyon işitme kayıplı birey bulunduğunu aktaran Yılmaz, TÜİK bilgilerine nazaran işitme engelli bireylerin dağılımının 0-9 yaş ortasında yüzde 0,20 ve 10-19 yaş kümesinde ise yüzde 0,29 olduğunu kaydetti.
Prof. Dr. Yılmaz, bireylerin yüzde 0,45’i kırsal kesimde işitme bozukluğu yaşarken, bu sayının kentlerde yüzde 0,32’ye düştüğünü belirtti.
İşitme aygıtlarının bireyin sesleri daha âlâ duymasına ve konuşulanları daha net bir halde anlamasına imkan tanıyan küçük elektronik aygıtlar olduğunu söz eden Yılmaz, “İşitme aygıtları kanal içi, kulak içi ve kulak gerisi olmak üzere üç çeşittir. İşitme aygıtları ve biyonik kulak üzere teknolojiler hastanın işitme kaybı çeşidi ve derecesine nazaran kulak burun boğaz uzmanları tarafından önerilebilir. Örneğin, ileri derecede işitme kaybı yahut çocukluk çağında işitme kaybı mevcut ise daha fazla kar imkanı sunan kulak ardı işitme aygıtları tercih edilmelidir” halinde konuştu.
“İŞİTMEYİ SAĞLAYAN YENİ TEKNOLOJİLER MEVCUT”
Yılmaz, işitmeyi kolaylaştıran aygıtlara ait şu bilgileri verdi:
“Koklear implant yani halk ortasında iyonik kulak olarak bilinen aygıtlar ise çok ileri derecede iç kulak tipi işitme kaybı olan bireyler için fayda sağlamaktadır. Bu cins işitme kaybı olan bireylerde öncelikle işitme aygıtı denenmektedir. Lakin işitme aygıtı kullanımından yarar görmediği anlaşılırsa implant endikasyonu konabilir. Koklear implant iç kulağın fonksiyonunu yitiren kısımlarını baypas ederek çalışır ve kokleadaki hudut liflerine direkt elektriksel ihtarım sağlar. Hastaya koklear impant uygulaması yapılması için cerrahi kulak operasyonu gerekmektedir”
Diğer işitme aygıtları için cerrahi operasyona gerek olmadığını belirten Yılmaz, “İşitme aygıtları ve koklear implant dışında kemiğe implante edilebilen aygıtlar yahut beyin sapından iletim sağlayan implantlar üzere nispeten daha yeni teknolojiler mevcuttur. Lakin bu aygıtların hiçbirisi için işitme kaybını büsbütün ortadan kaldırdığını söylemek uygun olmayacaktır. Bu teknolojik aygıtlar uygun eğitim eşliğinde kullanılmadığı sürece hiçbir işe yaramayacaktır” diye konuştu.
Prof. Dr. Yılmaz, işitme kaybında erken teşhis ve tedavisiyle ailelerin bu mevzudaki farkındalığının değerini vurguladı.
