Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi ve KLİMİK Lideri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, pandemiden evvelki periyotlarda de Türkiye’nin en büyük problemlerinden biri olan antibiyotik direncinin, pandemi ve zelzele üzere afetlerin de tesiriyle daha da tehlikeli hale geldiğini söyledi.
Prof. Dr. Yavuz, antibiyotik direncinde Avrupa’da Yunanistan ile yarıştığımızı, hatta şampiyon olduğumuzu kaydetti ve “Dirençli patojenler (hastalık yapan etkenler) artıyor, eldeki antibiyotikler çalışmıyor; yeni antibiyotikler bulunmuyor. Dolayısıyla hastalar antibiyotik öncesi çağlardaki gibi birtakım bakteriyle enfeksiyonlardan, basit bakteriyel enfeksiyon bile olsa hayatını kaybedebiliyor.” dedi.
Gereksiz yere ve yaygın bir halde antibiyotik kullanımının, dirençli mikropların daha da güçlenmesine neden olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, şu an Türkiye’de bir numaralı enfeksiyon meselesinin antibiyotik direnci olduğuna dikkat çekti.
“EN BASİT İDRAR YOLU ENFEKSİYONU HASTANEYE YATIRILIYOR”
“Bakteriler bu tarz direnç genlerini edinmek konusunda çok becerikliler. Hızla evrilebiliyorlar. Mobil genetik elemanlar dediğimiz birtakım maddeler edinerek, bir antibiyotiğe maruz kalırsa hızla ona direnç geliştirebiliyorlar. Ölüme neden oluyor.” diyen Yavuz, şunları söyledi:
“Çünkü bu dirençli patojenlerin neden olduğu enfeksiyonlar gereğince tedavi edilemediği için, güzel tedavi edilemediği için, fazladan ölümlerle karşı karşıya kalıyoruz. Dirençli patojenler artıyor, eldeki antibiyotikler çalışmıyor; yeni antibiyotikler bulunmuyor. Münasebetiyle hastalar antibiyotik öncesi çağlardaki üzere birtakım bakteriyle enfeksiyonlardan, kolay bakteriyel enfeksiyon bile olsa hayatını kaybedebiliyor. Direnç oranları açısından baktığımız vakit Yunanistan ile yarışıyoruz. Bazen de şampiyonuz maalesef. Şunun örneğini çok rahatlıkla verebilirim, bilhassa idrar yolu enfeksiyonlarında ağızdan verilecek halde ilaç yazamıyoruz artık. Kolay bir enfeksiyonda dahi hastayı hastaneye yatırarak, çok daha geniş spektrumlu antibiyotiklerle tedavi etmek zorunda kalıyoruz.”
“ARTIK HİÇBİR İLAÇ YA DA TEDAVİ SEÇENEĞİ OLMAYAN MİKROPLAR VAR”
Dünyada da birçok ülkede bu sorunun yaşandığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hiçbir ilaç yahut tedavi seçeneği olmayan mikroplarla karşı karşıya kalıyoruz maalesef. Antibiyotik öncesi periyotlara dönüyoruz tehdidi gerçekleşmiş durumda. Sonlu sayıdaki hastalar için kelam konusu olsa dahi o beşerler için bu, kritik değer arz ediyor. Antibiyotik direncine bağlı vefatlar, bütün enfeksiyon hastalıklarına bağlı ölümlerden çok daha fazla gelişmiş ülkeler için Amerika için Avrupa için. Yani antibiyotik direnci nedeniyle tedavi edilemeyip kaybedilen hastaların sayısı, tüberküloz, kızamık, pnömoni, hepsini üst üste koysanız dahi bundan fazlasına neden oluyor. Türkiye’de de antibiyotiklere dirençli patojenlerin neden olduğu hastalık yükü çok fazla.”
Coronavirus ve sarsıntının birer afet olduğunu ve afet durumlarında akılcı antibiyotik kullanımı kurallarının uygulanamadığını da vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Antibiyotik direncinin daha da yükselmesine neden olan durumlar yaşandı ikisinde de. Zira acil bir durumla gayret ediyorsunuz ve hem hastane enfeksiyonu denetim sürecini hem de akılcı antibiyotik kullanımı üzere bir durumu tam olarak uygulayamazsınız. Antibiyotikler ne kadar çok kullanılırsa, direnç o kadar artar. O nedenle yalnızca gerekli olduğu durumlarda kullanmak dediğimiz akılcı antibiyotik uygulamalarının, tüm ülkede ağır bir biçimde eğitim ve bilgilendirme kampanyalarının yapılması gerekiyor. Buna bir kaynak ayrılmalı ki engellenebilsin. Aslında bu, tedavi için ayıracağınız kaynaktan çok daha düşük oluyor.” dedi.
“NEZLE VEYA AKUT BRONŞİTE ANTİBİYOTİK YAZILMAZ”
Özellikle okulların açılmasıyla artan viral üst teneffüs enfeksiyonlarında gereksiz antibiyotik kullanımının daha da arttığını belirten Prof. Dr. Yavuz, şu ikazlarda bulundu:
“Çocukların en sık enfeksiyonu, üst teneffüs yolu enfeksiyonlarıdır. Bunların yüzde 90’ı viraldir ve virüslerde de antibiyotikler hiçbir işe yaramaz. Ya da mesela çocuklarda bronşit çok olur. Akut bronşit dediğimiz bir tablo. Borinşitin de yüzde 90’Dan fazlası viraldir. Bronşitte de antibiyotik kullanılmaması gerekiyor. En gereksiz antibiyotik kullanımı bu iki tabloda oluyor. Nezle, öbür viral üst teneffüs yolu enfeksiyonları ve akut bronşit çocuklarda. Burada en gerçek kararı olağan ki hekim verecektir. Hastaların doktora baskı yapmama konusunda şuurlu olması gerekiyor. Hastalar da ısrarcı olabiliyorlar, ‘Benim çocuğum 2 haftadır öksürüyor, geçmedi, bir antibiyotik bile yazmadı’ diye doktora baskı uyguluyorlar. Doktor de o hasta yoğunluğu ortasında ve bu basıncın karşısında mecbur kalabiliyor. Polikliniklerdeki hasta yükünü düşündüğümüz vakit, çok güç doktorların bununla baş edebilmesi. Bir kez hastanelerde bu kadar yığılma olursa esasen akılcı hiçbir ilacın kullanımı kelam konusu olamaz.”
