Dünya genelinde 50 milyondan fazla insanın Alzheimer hastası olduğu iddia ediliyor, bu sayıya her yıl 1 milyon kişi ekleniyor.
Medimagazin’e konuşan Beyin ve Damar Hastalıkları Hasta Derneği (BEYİNDER) İdare Heyeti Üyesi ve Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Osman Özgür Yalın, ülkemizde de son 20 yılda yaşlı nüfusun artması ile Alzheimer hastalığının çok fazla artış gösterdiğini belirtti.
TÜRKİYE’DE 600 BİNDEN FAZLA DEMANS HASTASI VAR
Alzheimer görülme sıklığındaki bu artaşın nedenini Doktor Özgür Yalın, şöyle kıymetlendirdi:
“En değerli neden; dünya nüfusunun süratle yaşlanmasıdır. Hastalık bilhassa 60 yaş sonrasında giderek artan bir sıklıkta ortaya çıkmakta, 60 yaş üstü nüfusta yüzde 5 olan sıklığı, 70’li yaşlarda yüzde 15 ve 80 yaş üstünde yüzde 30 üzerine çıkmaktadır. Yani 80 yaş üstü yaşayan her üç bireyden biri Alzheimer hastalığına yakalanmaktadır.”
“BUNAMANIN EN SIK GÖRÜLEN TİPİ ALZHEIMER”
Bunama yani demansın en sık görülen tipi olan Alzheimer hastalığının ilerleyici özellikte, beyin hücrelerinde mevte neden olan ya da beyin hücrelerinin küçülmesinin gözlendiği nörolojik bir hastalık olduğunu söz eden Doç. Dr. Yalın hastalığın belirtileri ve seyri hakkında şunları söyledi:
“Unutkanlık yahut konuşma bozukluğu ile başlayan hastalık beyindeki küçülme arttıkça eklenen düşünme, marifet, davranış bozuklukları, yer taraf kaybı üzere bulguların eklenmesi ile son devirde bireyi yürüyemez, konuşamaz, yutkunamaz ve tam bağımlı hale getirmektedir. Hastalık; unutkanlığa karşın pek çok işi kendi başına yapabilmenin korunduğu erken evre, kimi günlük hayat aktivitelerinin artık kısıtlanmaya başladığı orta evre (yemek pişirme, dışarıda alışveriş yapma, banyo yapma gibi), artık fonksiyonelliğin tamamına yakın kaybolduğu ileri evre ve tam yatağa bağımlılık, konuşma ve yutma kaybının geliştiği son evre olarak sınıflandırılabilir. Birden fazla hastada tüm bu bulgulara birtakım davranış değişiklikleri de hastalığın en azından bir periyodunda eklenir. Bazen davranışsal şikayetler (sinirlilik, uykusuzluk, huysuzluk, suçlama, tehdit etme, şiddet eğilimi, hayaller görme gibi) önde gelebilir ve temel bakım yükünü artırarak, tüm aile için zorlayıcı olabilir.”
“ALZHEIMER GECİKTİRİLEBİLİR YAHUT ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR”
Herkes için olmasa da pek çok şahısta Alzheimer hastalığının geciktirilebilir yahut önlenebilir olduğunun altını çizen BEYİNDER Üyesi, “Alzheimer hastalığının beyinde hücresel seviyede işaret ve bulgularının şikayetler başlamadan 20 yıl kadar evvel başladığı çalışmalarda gösterilmiştir. Hastalığın başladıktan sonra durdurulması yahut geriye döndürülmesi, yani tam şifa mümkün değildir fakat hastalık başlamadan hatta on yıllar evvel alınacak kimi tedbirler, kimi ömür formu değişiklikleri ile pek çok kişinin Alzheimer hastalığına yakalanmasının önüne geçebilir. Bunun için izlenecek yol hastalık için geçerli risk faktörlerinin tespiti ve değiştirilmesidir” dedi.
ALZHEIMER NASIL ÖNLENEBİLİR?
Alzheimer’ın önlenmesi konusunda tavsiyeler de veren Doç. Yalın kelamlarına şöyle devam etti:
“Sağlıklı bir beyin için sağlıklı bir damar ağı gereklidir. Kalp damar sıhhati riskini artıran çabucak her şey Alzheimer riskini de artırmaktadır. Sigara Alzheimer riskini 2 kat kadar artırmaktadır. Alkolde hafif içiciliğin kalp damar hastalığı için kollayıcı olabileceğini gösteren çalışmalar olsa da, alkol hem Alzheimer hastalığı hem de alkolik demans gelişimi riskini artırmaktadır. Obezite, hipertansiyon, diyabet de birbirine bağlı pek çok hastalığın gelişim riskini artırır. Obezitenin önüne geçilmesi, kan basıncı denetimi ve diyabetin aktif tedavisi Alzheimer riskini düşürmede tesirli metotlardır. Eğitim, fizikî ve toplumsal etkin ömür da Alzheimer üzerinde tesirli bir öbür ögedir. Eğitim müddeti arttıkça Alzheimer hastalığı riski azalmaktadır. Nizamlı antrenman, fizikî aktivitenin artırılması hem obezitenin önüne geçilmesinde hem de bundan bağımsız olarak demans ve Alzheimer hastalığı gelişimini önleyici tesire sahiptir. Diyet hakkında çok yanlışsız ve yanlış bilgi olsa da bugün için bilinen en uygun diyet Akdeniz diyeti olarak tanım edilen, balık, zeytinyağı, meyve, zerzevat ve yeşilden güçlü lifli ve istikrarlı beslenme halidir. Antrenmanın faydası yakın tarihli çalışmalarda gösterilmiştir. Ayrıyeten açık havada yürüyüşler ve idman D vitamini sağlayacağı için daha faydalıdır.”
YALNIZ YAŞAMAK ALZHEIMER RİSKİNİ ARTIRIYOR
Sosyal aktivite ve yalnız yaşamanın da Alzheimer riskini etkilediğini söz eden Doç. Dr. Yalın, yüz yüze irtibatın telefon ve toplumsal medyadan daha tesirli ve Alzheimer için gözetici olduğunu söyledi ve şunları ekledi:
“Sosyal aktivite ve yalnız hayat da Alzheimer riskini etkiliyor. Yalnız hayat, içe dönük, toplumsal hayattan ve insanlardan uzak bir ömür Alzheimer hastalığı için bilinen en değerli risk faktörleri ortasındadır. Depresyon bazen de Alzheimer hastalığının öncülü olarak ortaya çıkabilir. Toplumsal faaliyetlerin artırılması, beşerler ile alakaların toplumsal medya yolu yahut telefon ile değil yüz yüze etkileşim halinde geliştirilmesi Alzheimer hastalığı için gözetici olduğu pek çok çalışmada gösterilmiştir. Bahsettiğimiz ömür hali, beslenme tekliflerinin uzun yıllar boyunca uygulanması ve devamlı bir ömür biçimi formunu alması temeldir, kısa müddetli vitamin yahut ilaç desteklerinin gözetici özelliği yoktur. Tabiat bize bir yeterlilik yapmış ve bizim için faydalı ve gerekli şeyleri birebir vakitte zevkli hale getirmiştir, tabiatın bu lütfundan yararlanıp çokça arkadaş, dostlarımızla vakit geçirmemiz ve hayatımızı iş ve iş dışı pek çok meşguliyet, toplumsal faaliyet, cümbüş, çalışma ile doldurmamız, hayatı az boşlukla dolu dolu yaşamamız Alzheimer hastalığından korunmamızda epey yardımcıdır.”
