Hipofiz bezinin nizamlı çalışması, üreme işlevlerinden, bedenin su ve tuz istikrarına, vasküler bütünlüğün korunmasından büyüme ve gelişmeye kadar üzere birçok sistemi etkiliyor. Hasebiyle kendi küçük, tesiri büyük bu organın korunması son derece kıymet taşıyor.
Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Tıbbi Koordinatörü, Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur, bir spor karşılaşmasından, trafik kazalarına kadar başa alınacak rastgele bir darbenin hipofiz bezini, münasebetiyle hormonal sistemi etkilediğine dikkat çekti. Hipofiz bezinin hasar görmesi nedeniyle, hipofiz yetmezliğine bağlı olarak, kortizol hormonu, büyüme hormonu ve öbür ilgili hormonların yetersizliği ve buna bağlı sıkıntılar ortaya çıkıyor. Boks ve kikboksta olduğu üzere darbelerin sık ve tekrarlayıcı yapıda olmasının hipofiz bezinde önemli hasara yol açabileceğinin altını çizen Doktor Fahrettin Keleştimur, “Boks yapan bir kişi, spor hayatı boyunca ortalama 4000-4500 sefer başına yumruk alıyor” dedi.
“DARBEYE BAĞLI HORMONAL BOZUKLUKLAR OLUŞTUĞU BİRİNCİ SEFER ORTAYA KONDU”
Kavga sporu yapan bireylerde oluşan hormonal anormallikleri, yaptıkları araştırmada da tespit ettiklerini lisana getiren Endokrinolog, “Aslında baş travmalarının hormonal bir bozukluğa yol açtığı evvelden beri biliniyordu. Yaptığımız araştırmayla, atletlerde oluşan hormonal bozuklukları birinci defa ortaya koymuş olduk. Dünyanın saygın bilimsel mecmualarında araştırmalarımız yayınlandı. Bu çalışmaların benzerini ABD’de bir küme bilim insanı Amerikan futbolu oyuncuları üzerinde yaptı ve emsal sonuçlar buldular” sözlerini kullandı.
TÜRKİYE’DE DÖVÜŞ SPORLARINDA KASK KULLANIMI ZORUNLU
Özellikle ABD’de arbede sporları yapanlarda beyin kanamasının da yaygın görüldüğünü hatırlatan Prof. Keleştemur, “Türkiye bu bakımından şanslı bir ülke. Zira arbede sporlarını yapanlar kask kullanmak mecburiyetinde. ABD’de ve birtakım Avrupa ülkelerinde bu sporları yaparken kask kullanılmıyor. Hasebiyle travmaya bağlı hasar riski daha yüksek oluyor” diye konuştu.
Son yıllarda amatör boks ve kickboksta kask zorunluluğunun getirildiğini, eldiven hacimlerinin arttırılarak bu sporların sıhhat açısından az riskli hale getirilmeye çalışıldığını anlatan Endokrinoloji Uzmanı, ”mücadele sporu” yapanların ve çocuklarını bu spora yönlendiren ailelerin korunma hedefli olarak kesinlikle tedbir almaları gerektiğinin altını çizdi, “Kask kullanımı faydalıdır fakat beyin ve hipofiz hasarı bakımından büsbütün hami değildir” ikazında bulundu.
TRAVMAYA MARUZİYET ARTTIKÇA, RİSK YÜKSELİYOR
Hormon eksikliğinin ortaya çıkmasında darbenin şiddeti ve maruz kalınan müddet tesirli oluyor. Yani darbenin şiddetiyle yanlışsız orantılı olarak, hormon eksikliği de artıyor. Prof. Dr. Keleştemur “Bu tip sporlar yasaklansın demek çok da kolay değil. Lakin önemli tedbirler alınarak kalıcı hasarlar ve hormonal bozukluklar azaltılabilir. Kask kullanmayanlarda, kullananlara oranla yüzde 10-30 oranında hormon eksikliği daha fazla görüldüğünü biliyoruz. Bu kolay tedbir bile işe yarıyor. Ülkemizde kask takma mecburiliği olduğu için olumsuz tesirler daha az görülüyor” dedi.
TRAFİK KAZALARI DA HORMON BOZUKLUĞUNA NEDEN OLUYOR
Ülkemizin en büyük sıkıntılarından biri olan trafik kazalarının da beyin travmalarına neden olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Fahrettin Keleştemur, trafik kazası sonucu baş travması geçirenlerin yaklaşık yüzde 20-30’unda büyüme hormonu eksikliği ve buna bağlı sıkıntıların ortaya çıktığına işaret etti.
HORMON EKSİKLİĞİNİN YERİNE KONMASI GEREKİYOR
Son yıllarda yetişkinlerde de büyüme hormonu eksikliğinin son derece değer kazandığını hatırlatan Dr. Keleştemur, “Yağ kitlesinde artma, kas kitlesinde azalmaya yol açarak, beden kompozisyonunda değişikliğe neden olabiliyor. Bunun yanında, fizikî olarak kişi kendini yorgun, mutsuz hissediyor. Hafıza sorunları ortaya çıkıyor. Muhakeme, iştah sorunları görülüyor. İnsülin direnci , metobolik sendrom, kardiyovasküler sorunlar daha çok görülüyor. Tedavi sonrasında ise, kişinin hayat kalitesi gözle görülür formda düzeliyor. Hasebiyle büyüme hormonu eksikliğinin tespit edilmesi son derece değerli. Kortizol hormonu eksikliği ise çok daha önemli sonuçlara neden olabiliyor. Kan basıncında düşme, şeker düşmesi meydana gelebiliyor. Kortizol hormonunun eksik olması halinde kesinlikle telafi edilmesi gerekiyor” biçiminde konuştu.
Boy kısalığının kıymetli sebeplerinden birisi çocukluk çağında geçirilen baş travmalarına bağlı büyüme hormonu eksikliğidir. Anneler, babalar çocuklarınızı baş travmasından koruyunuz!
“SPORCULAR HİPOFİZ YETMEZLİĞİ AÇISINDAN TARANMALI”
Hipofiz yetmezliği gelişen emekli atletlerden, tedavi muhtaçlığı olanların tedavi edilerek, hormon eksikliğine bağlı sıhhat sorunlarının ortadan kaldırılmasının mümkün olduğuna işaret eden Dr. Keleştemur, az de olsa ağır darbe almış yahut kask kullanmayan etkin genç atletlerde da hipofiz hormon eksikliğinin gelişebileceğini belirterek, “Sporcu performansı ve sıhhati açısından hipofiz yetmezliğinin önlenmesi ve hipofiz yetmezliği gelişmişse de tedavi edilmesi faydalı olacaktır. Baş travmasına bağlı hipofiz yetmezliği riskini en aza indirmek için, uğraş sporu yapan sportmenler idmanlar da dahil her vakit kask kullanmalı ve başa darbe almaktan kaçınmalıdırlar. Ayrıyeten, çalışmalarımızın bize gösterdiği sonuçlara nazaran de emekli dahi olsa, boksör yahut kickboksörlerin endokrinoloji uzmanı tarafından hipofiz yetmezliği açısından taranması yararlı olacaktır.”
