Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran; besinler aracılığıyla taşınan bakteri, virüs, parazit, toksin ve kimyasal unsurlardan kaynaklanan besin zehirlenmeleri dünyada her yıl yaklaşık 600 milyon kişiyi etkiliyor. Sıhhat Bakanlığı bilgilerine nazaran de; ülkemizde her yıl yaklaşık 5 milyon kişi besin zehirlenmesi sorunuyla karşılaşıyor.
Besin zehirlenmelerin birçoklarında taşıyıcı besin; etler, yumurta ve süt yahut deniz eserleri oluyor. Uygun olmayan kurallarda paketlenmeleri, saklanmaları ve hazırlanmaları üzere durumlarda besinlerdeki mikroorganizmalar çoğalıyor ve salgıladıkları toksinler de besin zehirlenmelerine yol açıyor. Pekala, bu sıhhatsiz tablodan korunmak için neler yapmalı, nelerden kaçınmalıyız? Acıbadem Bakırköy Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Ayça Güleryüz besin zehirlenmesine karşı alınması gereken tedbirleri anlattı, tekliflerde bulundu:
YUMURTA: BUZDOLABINA YERLEŞTİRİRKEN ASLA YIKAMAYIN
“Anne sütünden sonra en kaliteli proteini içeren yumurta besin zehirlenmelerine yol açabiliyor. Bu tabloya karşı birinci dikkat etmeniz gereken şey ise; marketlerde soğutucularda saklanan yumurtaları satın almaya ihtimam göstermek. Ayrıyeten zedelenmiş yüzeyler bakteriyel çoğalmaya sebep olabildikleri için kırık yahut çatlak yumurtalardan kaçının. Yumurtaları buzdolabına yerleştirirken asla yıkamayın, zira yıkandıklarında yüzeylerindeki delikler genişliyor ve bunun sonucunda bakteriyel üreme artıyor. Yumurtaları dolap kapağında saklıyorsanız öteki besinlerle temas etmemesine de dikkat edin.
TAVUK: TAVUK SUYUNU ÇİĞ BESİNLERLE TEMAS ETTİRMEYİN
Tavuk için en tehlikeli durum, salmonella bakterisinin bulaşmasıdır. Bu mikroorganizmaların ölmeleri için düzgünce pişirmeniz gerekiyor. Bütün tavuk kesimlerinin iç sıcaklığı en az 70 dereceye ulaşmış olmalı. Lakin dikkat! Tavukları pişirmeden evvel yıkarken etrafa sıçrayan yahut kesme tahtası olarak kullandığınız yerde kalan tavuk suyundan, pişirmeden tüketeceğiniz çiğ besinler (marul, domates, salatalık vs) etkilenebiliyor. Bu nedenle pişirme basamağında çapraz bulaşma olmaması için tezgahınızı, et kestiğiniz bıçakları ve tahtaları, lavabonuzu, eti koyduğunuz başka yerleri ve ellerinizi; yemek pişirmeye başlamadan evvel sabunlu ve sıcak suyla yıkamayı asla ihmal etmeyin.
DONDURMA: İÇİNDEKİ BUZ PARÇACIKLARINA DİKKAT!
Sıcak yaz günlerinde serinletici özelliği nedeniyle 7’den 70’e sevilen bir besin olan dondurmanın da besin zehirlenmelerine yol açabileceğini unutmayın. Ham unsuru süt olduğu için dondurma her süt eseri üzere bozulmaya ve mikroorganizma üremesine elverişli lezzetler ortasında yer alıyor. Kapalı dondurma tercih ediyorsanız; paketleri karlanmış olan, içinde buz parçacıkları bulunan dondurmaları almayın. Zira donmuş ve buz kristalli paketler, paketin çözülmüş ve tekrardan donmuş yahut çok eski olduğu manasına gelebiliyor. Ayrıyeten son kullanma tarihlerine de kesinlikle dikkat edin. Açıkta satılan dondurmadan alıyorsanız satıcının hijyenik olması çok değerli. Dondurma konulan kaşığın pak olması ve çok sık değişmesi gerekiyor.
MEYVE VE SEBZELER: BOL SUYLA DÜZGÜNCE YIKAYIN
Yaz meyvelerini sevmeyen yoktur kuşkusuz. Bu mevsimde ayrıyeten yeşillikler de artar, salatalar zenginleşir. Lakin zerzevat ve meyvelerin de bakteriyel olarak besin zehirlenmelerine yol açabileceği unutulmamalı. Zerzevat ve meyveler birkaç yolla mikrop üretebiliyorlar. Üretim kademesinde çiftlikte kirli yahut bakteri ile bulaş olmuş suyla sulanması, güzel yıkanmamaları nedeniyle üzerlerinde kalan kalıntılar yahut hasta bir insanın ellerini yıkamadan salata hazırlaması. Bunların yanı sıra meskende çapraz bulaşma (örneğin, çiğ et ve salata hazırlığı için tıpkı kesme tahtasını kullanmak) da besin zehirlenmesine neden olabiliyor. Bu yüzden meyveleri ve zerzevatları kesinlikle bol suyla güzelce yıkayın. Öncesinde sirkeli suda da bekletebilirsiniz.
BESİN ZEHİRLENMESİNDEN KORUNMAK İÇİN 5 TESİRLİ KURAL!
Beslenme ve Diyet Uzmanı Ayça Güleryüz besin zehirlenmesine karşı 5 tesirli kuralı ise şöyle aktardı:
Bir saatten fazla bekletmeyin: Yaz aylarında mutfağınızdaki besinleri müdafaaya ihtimam göstermelisiniz. 4 ile 60 derece bakterilerin üremesi için hayli elverişli. Bu nedenle çiğ yahut pişmiş olan et eserlerinizi oda sıcaklığında bir saatten fazla bekletmeyin.
Etleri düzgün pişirin: Bilhassa az pişmiş kırmızı et bir çeşit E. coli bakterisinin, tavuk ise Salmonella bakterisinin potansiyel üreme yerleri oluyor. Hasebiyle etlerin âlâ pişmesine dikkat edin. Et eserlerinin iç sıcaklıklarının 70-75 derecelerde olmaları gerekiyor, içlerinin çiğ kalmamasına dikkat edin. Pişirdiğiniz bir yemeği tekrardan ısıtmak istediğinizde yeniden birebir formda et eserlerinin 70-75 derecelerde olmasına ihtimam gösterin.
Buzdolabında bekleterek çözdürün: Dondurulmuş besinleri yemeklerinizde kullanacaksanız, çözdürme şartlarına dikkat etmelisiniz. Donmuş besinleri oda sıcaklığında değil, buzdolabında bekleterek çözdürmeyi alışkanlık haline getirin. Fakat buz çözünürken suya dönüşüp akabileceği için çapraz bulaşma riskine karşı çiğ kullanacağınız zerzevat yahut meyve üzere besinlerin yanına koymayın.
Et eseri hazırladıktan sonra: Et eserleri ile pişmemiş besinlerin hazırlık alan ve materyallerin birbirinden ayırın. Et eserinden sonra salata hazırlığına geçecekseniz, kesme tahtalarını, tezgahları, bıçakları ve ellerinizi tekrar güzelce yıkamayı ihmal etmeyin.
Bu besinleri asla yan yana yerleştirmeyin: Listeria bakterisi 4 derecede bile yaşayabilen ve buzdolabında çoğalabilen bir bakteri tipi. Bu nedenle kırmızı et, tavuk ve balık üzere, çiğ besinler ile salata ve meyve üzere çiğ tüketilecek olan besinler kesinlikle birbirinden uzakta yer almalı. Bilhassa yarım kesilip dolap kapaklarına konulan limon tehlikeye çok açık oluyor. Karpuz yahut kavun yazın en çok tüketilen meyveleri. Lakin kesik bir halde dolaba konulduğunda başka besinlerden mikroorganizma bulaşırsa besin zehirlenmelerine sebep olabiliyor.”
